Các trường ĐH-CĐ không đáp ứng đủ các tiêu chí, điều kiện: Bộ sẽ xử lý nghiêm

Các yếu kém về chất lượng đào tạo và hiệu lực quản lý Nhà nước về giáo dục đại học (GDĐH) những năm qua bắt nguồn từ sự vi phạm các quy luật chi phối hoạt động của hệ thống GDĐH và các thiếu sót, khuyết điểm ở các mặt công tác:

 Về hoạt động sư phạm: Các trường chưa xây dựng và công bố chuẩn đầu ra của các ngành đào tạo; chưa xây dựng và ban hành đầy đủ chương trình khung GDĐH trình độ ĐH-CĐ; chất lượng giảng viên ĐH-CĐ chậm được nâng cao (tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ thấp, chỉ xấp xỉ 10% so với tổng số giảng viên ĐH-CĐ trong 9 năm qua); phương pháp giảng dạy, kiểm tra đánh giá chậm được đổi mới; thư viện các trường còn nghèo, giáo trình, tài liệu chưa đáp ứng yêu cầu cả về số lượng và chất lượng; tỷ lệ thời gian thực hành cón ít và chất lượng thực hành của các ngành đào tạo nói chung còn hạn chế; chưa triển khai việc sinh viên đánh giá hoạt động giảng dạy của giảng viên, giảng viên đánh giá cán bộ quản lý.

Về hoạt động quản lý hệ thống GDĐH: Trong các đơn vị chức năng của Bộ GD-ĐT chưa xác định rõ đơn vị đầu mối giúp bộ trưởng quản lý toàn diện các trường ĐH-CĐ; việc theo dõi, giám sát hoạt động của các cơ sở GDĐH chưa thường xuyên, không đầy đủ, nhiều trường chưa thực hiện nghiêm túc chế độ báo cáo hàng năm về Bộ GD-ĐT; các cơ chế, chính sách được ban hành chưa tạo động lực và sự cạnh tranh lành mạnh giữa các cơ sở giáo dục ĐH; sự phân công trách nhiệm giữa Bộ GD-ĐT với các bộ, ngành và UBND các địa phương trong quản lý các trường ĐH-CĐ chưa rõ; cơ sở dữ liệu để quản lý các trường chưa đầy đủ và đồng bộ; cơ chế phối hợp giữa ban giám hiệu, Đảng uỷ và các đoàn thể ở các trường chưa được quy định chính thức, rõ ràng bằng các văn bản hành chính, vì vậy việc vận dụng còn khác nhau ở các trường; việc thành lập hội đồng trường theo yêu cầu của Luật Giáo dục 2005 không được triển khai ở hầu hết các trường ĐH; đội ngũ cán bộ quản lý chậm được chuẩn hóa.

Về yêu cầu nâng cao trách nhiệm và khuyến khích sáng tạo của từng cá nhân: Chưa mạnh dạn chuyển chế độ biên chế sang chế độ hợp đồng có thời hạn đối với nhà giáo tại các trường công lập theo quy định của Chính phủ; chưa thực hiện cơ chế hiệu trưởng quyết định trả lương cho giảng viên phù hợp với hiệu quả đóng góp của giảng viên; công tác đánh giá cán bộ hàng năm ở các trường còn nặng về hình thức, nể nang, kém thực chất; chưa thực hiện việc sinh viên đánh giá hoạt động giảng dạy của giảng viên.

 Về cơ chế tài chính: Cơ chế tài chính của giáo dục, trong đó có học phí chậm được đổi mới, bất hợp lý kéo dài, chưa tạo được động lực đủ mạnh để phát triển quy mô gắn với yêu cầu chất lượng ngày một cao hơn; hệ thống thang bảng lương còn mang tính bình quân, do đó chưa khuyến khích được sự năng động, sáng tạo của đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; định mức chi phí cho đào tạo giữa các ngành, nghề còn mang tính bình quân, không sát thực tiễn; cơ chế giao ngân sách cho các cơ sở giáo dục còn bất hợp lý, không kiểm soát được trên diện rộng chất lượng đầu tư từ ngân sách; chưa thực hiện công khai tài chính, công khai nguồn lực, thiếu giám sát của cơ quan quản lý Nhà nước, của các bộ chủ quản các trường và giám sát của xã hội; việc thu hút đầu tư từ các nguồn lực xã hội cho GDĐH (kể cả các trường công lập) còn hạn chế.

Về tiếp thu, áp dụng và phát triển tri thức mới, công nghệ mới: Chưa có cơ chế và phương pháp giám sát tính hiện đại của tri thức và công nghệ được giảng dạy ở các trường ĐH-CĐ. Chưa có cơ chế đánh giá và khuyến khích các trường giảng dạy và phát triển tri thức, công nghệ mới, cung cấp các giải pháp khoa học công nghệ cho nhu cầu phát triển các địa phương, các tổ chức, các địa bàn của đất nước. Chưa quan tâm đồng đều đến việc hình thành và phát huy năng lực nghiên cứu khoa học của các cơ sở giáo dục đại học. Việc quản lý nghiên cứu khoa học của các trường ĐH-CĐ chưa gắn kết tốt với quản lý các trường ĐH-CĐ.

Ngành GD-ĐT xác định năm 2010 là năm mở đầu thực hiện đổi mới về chất quản lý giáo dục ĐH trong 3 năm 2010 - 2012, coi đây là khâu đột phá đổi mới toàn diện, mạnh mẽ giáo dục ĐH những năm tiếp theo và cần tập trung cao độ trí tuệ, công sức để thực hiện.

Theo đó, Bộ sẽ đẩy mạnh phân công, phân cấp quản lý các trường ĐH-CĐ về cho các bộ, ngành có trường trực thuộc và UBND tỉnh, TP. Tăng cường năng lực bộ máy giúp việc cho các bộ, ngành để quản lý trường trực thuộc; cho UBND các tỉnh, TP để thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát các trường trên địa bàn. Phát huy tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm, tự kiểm soát bên trong của các trường. Tăng cường giám sát và kiểm tra của Nhà nước, xã hội.

Trên cơ sở phân công, phân cấp quản lý này, đẩy mạnh kiểm tra, xử lý nghiêm các trường sau ba năm thành lập nhưng không đáp ứng đủ các tiêu chí, điều kiện của một trường ĐH-CĐ như cam kết.

Quy hoạch xây dựng các trường ĐH trong các tỉnh, thành phố; quy hoạch và xây dựng ký túc xá sinh viên. Triển khai thực hiện quy hoạch xây dựng hệ thống các trường ĐH-CĐ tại vùng thủ đô Hà Nội và vùng TP.HCM. Triển khai thực hiện đề án xây dựng ký túc xá sinh viên các trường ĐH-CĐ với mục tiêu đến năm 2011 tạo thêm khoảng 200.000 chỗ ở cho sinh viên.

Nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ hiệu trưởng, phó hiệu trưởng bao gồm xây dựng tiêu chuẩn cụ thể chức danh hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, triển khai công tác quy hoạch cán bộ lãnh đạo trường giai đoạn 2010 – 2015, tiếp tục triển khai các khoá bồi dưỡng hiệu trưởng trường ĐH-CĐ.

Kiên quyết thực hiện “3 công khai” từ năm học 2009-2010, gắn với trách nhiệm của người đứng đầu các cơ sở giáo dục và trách nhiệm xử lý của các cơ quan chức năng của Bộ.

Hướng dẫn và kiểm tra các trường áp dụng mức trần học phí mới theo hướng tăng học phí phải gắn liền với các giải pháp cụ thể để nâng cao chất lượng đào tạo. Thực hiện tốt các chính sách miễn giảm học phí, chính sách tín dụng sinh viên và việc cấp bù học phí được miễn giảm cho các trường.

Đẩy mạnh việc đánh giá và kiểm định chất lượng GDĐH theo hướng đẩy nhanh tiến độ tự đánh giá của các trường ĐH-CĐ, triển khai từng bước việc kiểm định các trường ĐH-CĐ; xây dựng tiêu chuẩn và hình thành một số cơ quan kiểm định chất lượng GDĐH độc lập.