Nay đã có nhà, công việc ổn định, không tơ tưởng gì đến nghề đào thiếc lậu, nhưng anh Đóa ở phường 7 (Đà Lạt, Lâm Đồng) vẫn khó quên những tháng ngày khai thác quặng cách đây 5 năm.
Anh Đóa cho biết, sướng nhất là vào các ngày lễ Tết, lúc cán bộ tuần tra nghỉ ở nhà với gia đình hay về quê. Dân đào thiếc tranh thủ cơ hội này để "đánh mạnh", mua cả gà vịt vào bãi làm thịt nhậu giữa rừng. Thậm chí nếu có nhu cầu em út thì các "đào" cũng có mặt, chi phí chỉ là mấy kg thiếc.
Bãi thiếc Đóa từng làm ở gần thung lũng Tình yêu, nhưng sau đó bị san lấp bằng rất nhiều bùn đất trong đợt nạo vét hồ Đa Thiện. Hiện đồ nghề nằm dưới khu vực này rất nhiều do dân đào thiếc lậu không kịp lấy trước khi bị san lấp.
Một hầm địa đạo của thiếc
Một hầm địa đạo ngổn ngang đồ đạc của "thiếc tặc" ở thung lũng Tình yêu, Đà Lạt. Ảnh: Quốc Dũng.
Cựu "thiếc tặc" kể, dân khai thác khoáng chủ yếu làm ban đêm. Ban ngày tại bãi thiếc không một bóng người. Một số ít làm lán ở cách bãi thiếc vài ngọn đồi, số khác thuê chòi vườn của dân làng Đất Mới. Nhiều người về nhà ở ngoại thành Đà Lạt để nghỉ, tối lại vào rừng.
"Cũng nhờ đào thiếc mà tôi tích cóp được tiền sửa chữa nhà cửa, bây giờ thì không ham nữa vì thêm tuổi người đã xuống sức. Làm thiếc rất hao sức và nguy hiểm", Đóa nói.
Một cựu “thiếc tặc” cho biết, ngày nay chỉ có những đầu nậu bỏ tiền ra làm địa đạo và sẵn sàng chung chi. Họ làm lán ở gần địa đạo để khi cần chạy về là xong. Đội quân đào địa đạo khá hùng hậu, các ngả đường gần khu vực luôn có người cảnh giới, khi có động chỉ việc gọi điện thoại báo cho những người đang đào thiếc tránh nên cơ quan chức năng không mấy khi bắt được quả tang.
Tâm, một người khai thác kể, đã đi đào hầm thiếc là chấp nhận hoặc chết hoặc sẽ giàu. Bên trong đường hầm rất thiếu oxy nên phải chạy máy thông gió để lấy khí. Tuy vậy những ngày thời tiết biến động hay lúc chuyển mùa thì dù có chạy máy thông gió, người vào trong đường hầm vẫn ngạt thở, không thể làm việc được.
"Trong đường hầm bật lửa không thể sử dụng vì thiếu khí. Những lúc cần lửa mồi thuốc, mọi người thấm một ít nước ở đầu điếu thuốc sau đó dùng hai nguồn điện chập lại với nhau để gây chập điện xẹt lửa. Có khi điện giật đến tê mồm", cựu "thiếc tặc" tên Tâm kể.
Quốc Dũng (SGTT)