Đột quỵ, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, là căn bệnh phổ biến và nguy hiểm trong xã hội hiện đại. Bệnh có thể xảy ra bất ngờ với bất kì ai, không phân biệt tuổi tác, giới tính, nghề nghiệp, tình trạng sức khỏe.
 |
| TS.BS. Nguyễn Bá Thắng đang thăm khám cho bệnh nhân đột quỵ |
Nhân ngày đột quỵ thế giới 29-10, Bệnh viện Đại học Y dược (BV ĐHYD) vừa tổ chức chương trình Tư vấn phòng chống đột quỵ với chủ đề “Đừng gục ngã vì đột quỵ”, mục đích nhằm nâng cao sự hiểu biết của cộng đồng về cách nhận diện và cấp cứu đột quỵ.
Nhiều di chứng để lại sau đột quỵ
BV ĐHYD vừa tiếp nhận một bệnh nhân nam N.T.X (39 tuổi, TP.HCM) bị đột quỵ cấp, nguyên nhân do tắc một mạch máu lớn lên não. Tại đây, các bác sĩ tiến hành chụp mạch máu, dùng các dụng cụ chuyên dùng luồn trực tiếp vào động mạch, lấy ra cục máu đông làm tắc mạch. Sau thủ thuật, anh X. có thể nói chuyện, tuy nhiên tay chân cử động còn yếu.
Theo thông tin từ BV ĐHYD, anh X. là một nhân viên văn phòng, có sức khỏe, làm việc sinh hoạt bình thường. Trước khi nhập viện, anh X. có dấu hiệu thần kinh lơ ngơ, tay chân phải không điều khiển được, không nói được cũng như không có phản ứng với xung quanh.
Không may mắn như anh X., chị G., (47 tuổi, buôn bán tại TP.HCM) đột quỵ thiếu máu não nặng do tắc một động mạch lớn trong lúc ngủ. Tuy nhiên, do bệnh nhân được đưa đến bệnh viện cấp cứu muộn, nên mặc dù được cứu sống nhưng chị G. vẫn bị liệt nửa người, suy giảm nhận thức và khả năng giao tiếp.
TS.BS. Nguyễn Bá Thắng, Trưởng Đơn vị đột quỵ, Phó trưởng Khoa Thần kinh BV ĐHYD cho biết: “Bệnh nhân G. được đưa đến cấp cứu trong tình trạng lơ mơ, liệt nửa người, không phản ứng gì với lời nói người khác. Qua chẩn đoán cho thấy, bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não nặng do tắc một động mạch lớn trong lúc ngủ. Nhưng do người bệnh được đưa đến bệnh viện hơn 12 giờ sau khi bị tắc mạch máu não, vượt quá với quãng “thời gian vàng” trong điều trị đột quỵ, và hình chụp cắt lớp cho thấy gần một nửa bộ não của chị G. đã bị hư hại, khiến các bác sĩ không thể can thiệp tái thông mạch máu, mà chỉ có thể cứu sống tính mạng và giảm thiểu tối đa mức độ nặng nề do đột quỵ để lại. Trước đó trong một chuyến du lịch tại Vũng Tàu, sau khi quá chén cùng vài người bạn, chị G. về ngủ. Sáng hôm sau, khi người thân lay gọi dậy nhưng chị G. không có bất kì phản ứng gì”.
Bệnh không chừa ai
Theo số liệu của Hội Đột quỵ Thế giới, cứ 6 người sẽ có 1 người bị đột quỵ. Tại Việt Nam, mỗi năm có 200.000 người bị đột quỵ, tỉ lệ tử vong do đột quỵ ở nam giới là 18% và ở nữ giới là 23%. Người tuổi cao có nguy cơ đột quỵ cao nhưng hiện nay tỉ lệ người bị đột quỵ dưới 45 cũng khoảng 30%. Riêng tại BV ĐHYD, mỗi tháng BV tiếp nhận 100 đến 120 ca bệnh đột quỵ. Trong đó, chỉ có 8% người bệnh được đưa đến bệnh viện cấp cứu kịp thời trong “thời gian vàng” để được áp dụng các biện pháp điều trị thông mạch máu. Con số này ở nhiều bệnh viện khác trong cả nước còn thấp hơn, chỉ từ 1 đến 3%.
| Tại Việt Nam, mỗi năm có 200.000 người bị đột quỵ, tỉ lệ tử vong do đột quỵ ở nam giới là 18% và ở nữ giới là 23%. Người tuổi cao có nguy cơ đột quỵ cao nhưng hiện nay tỉ lệ người bị đột quỵ dưới 45 cũng khoảng 30%. Riêng tại BV ĐHYD, mỗi tháng BV tiếp nhận 100 đến 120 ca bệnh đột quỵ. |
TS.BS. Nguyễn Bá Thắng chia sẻ, đột quỵ có thể xảy ra bất ngờ với bất kì ai, không phân biệt tuổi tác, giới tính, nghề nghiệp, tình trạng sức khỏe và hậu quả rất trầm trọng. Người bệnh có thể bị liệt nửa người, mất khả năng giao tiếp, khả năng kiểm soát tiểu tiện, thậm chí hôn mê sâu và tử vong.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến đột quỵ. Trong đó, ba nguyên nhân phổ biến nhất là tăng huyết áp làm thoái hoá tắc mạch hoặc làm nứt vỡ mạch máu não, bệnh lý xơ vữa gây hẹp và tắc động mạch não, rung nhĩ tạo cục máu đông trôi làm tắc mạch não. Ngoài ra, người bị đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, bệnh tim, mạch vành, xơ vữa động mạch chân, béo phì, hút thuốc lá, ít vận động, uống nhiều rượu bia có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn. Bản thân người bệnh hoặc người xung quanh cần nhận biết ngay các dấu hiệu khi đột quỵ xảy ra như bị méo miệng, nói ngọng hoặc không nói được, yếu tay chân một bên để đưa bệnh nhân đi cấp cứu kịp thời.
Nhằm phòng tránh nguy cơ đột quỵ, giảm thiểu hậu quả, TS.BS. Nguyễn Bá Thắng khuyến cáo, mọi người cần phải có lối sống lành mạnh. Không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia, tăng cường vận động và tập thể dục thể thao, giảm ăn mặn, giảm mỡ béo, tăng cường rau xanh và trái cây. Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần khám sức khoẻ định kỳ, phát hiện các bệnh lý nguy cơ như tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh tim, xơ vữa động mạch… để chữa trị kịp thời. Người đã từng bị đột quỵ cần phải uống các thuốc phòng ngừa và điều trị bệnh căn nguyên.
Với bệnh đột quỵ, mỗi giây đều quý. Vì thế, người bệnh đột quỵ nếu được cấp cứu kịp thời từ 6 giờ kể từ khi phát bệnh, còn gọi là “thời gian vàng”, 3 giờ đầu có thể coi là “thời gian kim cương” thì cơ hội phục hồi trở lại chất lượng cuộc sống như trước rất cao.
Bài, ảnh: Minh Phương