Chớ xem thường bệnh than

Theo PGS.TS Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế thì: “Bệnh than là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính do trực khuẩn than (Bacillus anthracis). Ở môi trường bên ngoài, trực khuẩn tạo bào tử và bào tử B.anthracis rất bền vững với những điều kiện môi trường khắc nghiệt và sự khử khuẩn, trực khuẩn có thể sống sót trong đất nhiều năm, bào tử than có thể tồn tại trong đất 5-10 năm, có thể truyền sang người, ở một vài dạng nó có độc tính rất cao. Vi khuẩn than là một trong số ít những vi khuẩn có thể tồn tại rất lâu ở môi trường trong dạng bào tử (bào tử chỉ có thể bị tiêu diệt khi đun sôi 1000C từ 10-12 phút; hấp ướt 1200C trong 20 phút, hấp khô 1400C trong 3 giờ). Nơi nhiễm khuẩn không được điều trị có thể lan tới các hạch bạch huyết rồi vào máu gây nhiễm trùng huyết và tổn thương não. Tỷ lệ tử vong bệnh than thể da nếu không được điều trị từ 5-20%. Nếu điều trị kháng sinh có hiệu quả ít khi xảy ra tử vong.

Ông Phu cho biết, đối với gia súc, bệnh than là bệnh truyền nhiễm cấp tính chung cho nhiều loài gia súc và người. Trên trâu bò bệnh xảy ra thể cấp tính hoặc quá cấp, có đặc tính bại huyết gây chết nhanh. Bệnh phát ra quanh năm nhưng thường phát vào mùa khô, nóng ẩm nhất là vào tháng 8, 9, 10.  Mọi lứa tuổi trâu bò đều mẫn cảm với bệnh, thời kỳ ủ bệnh vào khoảng 1-2 tuần. Thú chết đột ngột, bụng chướng to, lòi dom, hậu môn có phân lẫn máu đen chảy ra từ các lỗ tự nhiên. Trước khi mổ khám bệnh cần phải xác định nếu là bệnh nhiệt thán thì phải hủy ngay để tránh lây lan mầm bệnh. Lách sưng to màu đen mềm nhũn dễ bị vỡ, nhu mô lách gần như lỏng ra và đen sẫm. Ở người, bệnh than thường xảy ra đối với những người có liên quan đến công việc chăn nuôi và giết thịt động vật ăn cỏ, ở công nhân chế biến da, lông thú; những nhân viên thú y... Bệnh than lây truyền qua da là do tiếp xúc với xác của động vật (gia súc, cừu, dê, ngựa, lợn và các súc vật khác) chết vì mắc bệnh than, do hít phải bào tử vi khuẩn, ăn phải thịt động vật bị nhiễm khuẩn.

Bệnh lây trực tiếp từ gia súc bị bệnh sang người, do vậy biện pháp phòng bệnh quan trọng nhất là không được tiếp xúc, giết mổ và ăn thịt gia súc mắc bệnh. PGS. Phu cho hay, khi gia súc mắc bệnh phải tiêu hủy và chôn xa nơi ở theo hướng dẫn của ngành thú y. Những người thường xuyên tiếp xúc với vật nuôi hoặc xác súc vật bị ốm chết không rõ nguyên nhân nên mang ủng, găng tay cao su, quần dài và áo sơ mi dài tay. Tránh vùng da hở, da bị tổn thương tiếp xúc với gia súc. Sau khi tiếp xúc với vật nuôi phải rửa tay và bất kỳ chỗ da nào hở ra bằng xà phòng dưới vòi nước. Những nơi có ổ bệnh xảy ra, cần triển khai phun hóa chất xử lý môi trường, xử lý chất thải của gia súc và chất thải người bệnh theo đúng hướng dẫn của ngành thú y và y tế.  Đặc biệt, khi người trong gia đình có biểu hiện mắc bệnh than, phải kịp thời đến các cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn, chăm sóc và điều trị. 

Đối với các sở y tế, cần tăng cường giám sát chặt chẽ tình hình bệnh than, lấy mẫu bệnh phẩm, phát hiện sớm các trường hợp mắc bệnh, tập trung vào các khu vực có ổ dịch đang hoạt động và nơi có ổ dịch cũ, triển khai kịp thời các biện pháp quản lý bệnh nhân và vệ sinh môi trường để xử lý triệt để ổ dịch, không để xảy ra tử vong và hạn chế lây lan. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền cho người dân tới từng hộ gia đình về các biện pháp phòng, chống bệnh than, tập trung vào các biện pháp vệ sinh cá nhân, an toàn thực phẩm, không tiếp xúc, không buôn bán, không sử dụng súc vật và sản phẩm từ súc vật bị bệnh làm thực phẩm, thực hiện tốt công tác vệ sinh trong chăn nuôi. Phối hợp chặt chẽ với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thực hiện các biện pháp kiểm soát, xử lý các ổ dịch bệnh nhiệt thán trên gia súc; xử lý tốt các gia súc bị bệnh, kịp thời thông báo về tình hình dịch bệnh và triển khai các biện pháp phòng chống dịch bệnh, không để lây nhiễm sang người.

Nghiêm Huê