Phụ nữ mang thai nhiễm HIV ngày càng gia tăng

Từ khi phát hiện trường hợp đầu tiên nhiễm HIV tháng 12-1990, đến nay cả nước đã có khoảng 150 ngàn người dương tính với HIV. Trong đó có gần 40 ngàn trường hợp đã chuyển sang giai đoạn AIDS. Từ năm 1990 đến nay, cả nước đã có gần 50 ngàn trường hợp tử vong do AIDS. Đối tượng nhiễm HIV ngày càng phức tạp, đáng chú ý nhất là phụ nữ mang thai và trẻ em.

Nhằm nâng cao nhận thức của người dân nói chung, phụ nữ mang thai, phụ nữ nhiễm HIV nói riêng, sáng 2-6, Bộ Y tế và UBND TP.HCM đã phát động tháng cao điểm (1 đến 30-6) dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con.

Theo kết quả giám sát trọng điểm, tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm phụ nữ mang thai ở nước ta đang có xu hướng gia tăng. Ước tính mỗi năm có khoảng 6 ngàn phụ nữ mang thai nhiễm HIV, chiếm 0,25% trong tổng số phụ nữ mang thai. Cá biệt có một số tỉnh, thành tỷ lệ này lên tới 1%. Riêng TP.HCM, mỗi năm có 100 ngàn phụ nữ mang thai, trong đó có khoảng 500 phụ nữ nhiễm HIV.

Bác sĩ Huỳnh Thị Thu Thủy - Phó giám đốc Bệnh viện Từ Dũ, TP.HCM cho biết: “Mỗi tháng chúng tôi phát hiện từ 28 đến 32 thai phụ nhiễm HIV đến khám hoặc sinh con tại bệnh viện, tương đương mỗi ngày một trường hợp”. Còn tại Bệnh viện Hùng Vương, TP.HCM, trong tổng số 92.092 thai phụ đến khám, nằm viện trước khi sinh (trong 3 năm gần đây) có 744 trường hợp nhiễm HIV (chiếm 0,8%).

“Với tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con là khoảng 35%, nếu không áp dụng các biện pháp can thiệp dự phòng thì mỗi năm ước tính cả nước có khoảng hơn 2 ngàn trẻ em sinh ra bị nhiễm HIV”, Thứ trưởng Bộ Y tế Trịnh Quân Huấn khẳng định.

Tính đến thời điểm này, cả nước có trên 5 ngàn trẻ dưới 16 tuổi bị nhiễm và hàng chục ngàn trẻ bị nghi nhiễm HIV.

Với người lớn, nguyên nhân bị nhiễm HIV có thể là do sử dụng ma túy, gái mại dâm, quan hệ với gái mại dâm… Một nghiên cứu trên 199 cặp vợ chồng có vợ là thai phụ nhiễm HIV đến khám và sinh tại Bệnh viện Từ Dũ cho thấy tỷ lệ nhiễm HIV của người chồng là 68,8%. Nguyên nhân là do người chồng có quan hệ với gái mại dâm, hoặc sử dụng ma túy. Song với trẻ em, như bác sĩ Vũ Thị Nhung - nguyên Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương khẳng định thì: “Nguyên nhân chính gây nhiễm HIV ở trẻ em là lây truyền từ mẹ sang con”.

Dù rằng những đứa trẻ này rất đáng thương nhưng các em đang bị phân biệt đối xử. Thậm chí ngay chính người thân trong gia đình các em cũng xa lánh, ruồng bỏ. “Nhiều em mới sinh ra đã bị bỏ rơi ở gốc cây, trước cửa chùa, bãi rác, có không ít em đã bị kiến, chuột cắn. Khi được các tổ chức từ thiện nuôi dưỡng, các em muốn đi học tại trường phổ thông như những đứa trẻ cùng trang lứa cũng không được”, Phó thủ tướng Trương Vĩnh Trọng tâm tư.

“Nếu phát hiện sớm tình trạng nhiễm HIV ở phụ nữ mang thai hay tình trạng mang thai ở những phụ nữ nhiễm HIV và áp dụng các biện pháp can thiệp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con thì tỷ lệ mẹ lây cho con giảm từ 35% xuống chỉ còn 5%. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc mỗi năm chúng ta có thể cứu được hơn 1.600 trẻ không bị lây truyền HIV từ mẹ của mình”, ông Trịnh Quân Huấn nhấn mạnh.

Bác sĩ Thu Thủy - Bệnh viện Từ Dũ cũng khẳng định: “Nếu phụ nữ mang thai được phát hiện nhiễm HIV sớm, đặc biệt là trước 28 tuần tuổi của thai kỳ thì nguy cơ mẹ truyền sang con giảm mạnh. Thậm chí chỉ còn 3%”.

Tại TP.HCM, sau 4 năm triển khai chương trình can thiệp lây truyền HIV từ mẹ sang con đã có trên 600 trẻ sinh ra từ bà mẹ nhiễm HIV không bị nhiễm. Cụ thể như trường hợp của chị Xuyên - 24 tuổi (một quận nội thành). Chị kể, khi phát hiện mình nhiễm HIV (lúc này chị đang mang thai), chị đã được điều trị bằng thuốc ARV (một loại thuốc để dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con). Đến khi sinh con ra, chị vô cùng hạnh phúc vì bé âm tính với HIV. “Đến nay bé đã được 3 tuổi, hiện rất khỏe mạnh”, chị Xuyên khoe.

Đối với cả nước, nhằm làm giảm số trẻ sinh ra từ các bà mẹ nhiễm HIV bị lây nhiễm HIV, từ năm 2009 Ủy ban Quốc gia phòng chống AIDS và phòng chống tệ nạn ma túy, mại dâm đã phát động trong cả nước Chiến dịch dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Theo đó đã chọn tháng 6 hàng năm là tháng cao điểm. Kết quả, tổng số phụ nữ mang thai nhiễm HIV được phát hiện trong tháng 6-2009 là 234 trường hợp, tăng gấp 3 lần những tháng khác. Số trẻ sinh từ mẹ nhiễm HIV được cấp sữa ăn thay thế sữa mẹ là 164 trẻ (100%).

Chủ đề của tháng cao điểm năm 2010 là “Xét nghiệm HIV cho mẹ, sức khỏe cho con”. Tháng cao điểm năm nay có 225 điểm cung cấp dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Tại đây, mọi phụ nữ đều được hưởng gói dịch vụ chăm sóc và điều trị như xét nghiệm HIV, cung cấp thuốc ARV, cung cấp sữa ăn thay thế cho trẻ sinh ra từ bà mẹ nhiễm HIV…

“Bất kỳ ai cũng có nguy cơ nhiễm HIV, tôi khuyên các thai phụ đi khám thai thật sớm và nên làm xét nghiệm HIV”, bác sĩ Thu Thủy khuyến cáo.