Ngày 31/12/2008, Bộ GD&ĐT đã tổ chức Hội nghị giới thiệu dự thảo “Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2009- 2020” (CLPTGD) cho các sở GD&ĐT và phòng GD&ĐT trong toàn quốc. Hội nghị được thực hiện qua mạng Internet với sự tham gia của lãnh đạo 63 sở GD&ĐT và các phòng GD&ĐT.
Từ nay đến 10/2/2009 các sở GD&ĐT phải có góp ý về CLPTGD
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thiện Nhân cho biết: Hội nghị này nhằm tạo điều kiện để Bộ GD&ĐT giới thiệu tương đối chi tiết dự thảo Chiến lược giáo dục cho lãnh đạo các sở GD&ĐT và các đơn vị chủ chốt của sở, để trên cơ sở đó các sở triển khai thảo luận, góp ý tại mỗi địa phương. Về lộ trình lấy ý kiến về CLPTGD từ ngành GD của các địa phương, Bộ trưởng chỉ đạo: “Từ đầu tháng Giêng đến khoảng 20 tháng Giêng, đề nghị các sở giới thiệu nội dung và hướng dẫn các trường, các trung tâm học tập, các trung tâm giáo dục thường xuyên của tỉnh để góp ý. Phấn đấu có ít nhất 50% số các trường và cơ sở có góp ý và chậm nhất là 10/2/2009 các sở gửi góp ý về Bộ. Sau đó, Bộ sẽ tập trung để nghiên cứu ý kiến của ngành GD ở 63 tỉnh, thành và ý kiến góp ý của các cơ quan khác, để đến cuối tháng 2 sẽ có bộ tài liệu hoàn chỉnh hơn thông báo với xã hội và xin ý kiến của Chính phủ và các cấp”.
Trên cơ sở đóng góp ý kiến của các hội nghị, hội thảo khoa học, Ban soạn thảo chiến lược đã chỉnh sửa, bổ sung thành phiên bản lần thứ 13 của dự thảo CLPTGD. Viện trưởng Viện Chiến lược GDVN Nguyễn Hữu Châu thông tin với các sở GD&ĐT rằng: Hiện đã hình thành dự thảo CLPTGD lần thứ 14 và có thể còn phải hoàn thành dự thảo nhiều lần nữa, chứ chưa dừng lại ở dự thảo lần này, trước khi có một tài liệu hoàn chỉnh trình Chính phủ.
Cũng tại Hội nghị qua mạng trên, có 2 sở GD&ĐT đặt câu hỏi nhanh với Bộ GD&ĐT. Sở GD&ĐT Lào Cai hỏi: Trong dự thảo CLPTGD có nêu luận điểm “nâng cao tính cạnh tranh giữa các cơ sở giáo dục- đào tạo”, nội dung này có mâu thuẫn gì đến quan điểm mà Hội nghị TW2 Khoá 8 nêu ra về việc “cần khắc phục và tránh thương mại hoá trong giáo dục”. Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thiện Nhân cho biết: Khi nói “thương mại hoá GD” là muốn tránh xu hướng chỉ vì mục tiêu “thu nhập” mà lơ là mục tiêu chất lượng, mục tiêu GD&ĐT con người. Khi nói “cạnh tranh” ở đây có nghĩa là phải công khai hoá thông tin về các cơ sở GD&ĐT. Năm học này Bộ bắt đầu thực hiện 3 công khai: Công khai về cam kết chất lượng của cơ sở GD, công khai về nguồn lực của cơ sở GD (từ đội ngũ giảng viên đến việc sử dụng tài chính) công khai về sử dụng tài chính của đơn vị. “Thực hiện 3 công khai này thì người học và gia đình sẽ có quyền đánh giá và lựa chọn, những cơ sở nào có chất lượng GD tốt thực sự sẽ có nhiều người đến học, những cơ sở nào có đội ngũ GV tốt, CSVC tốt thì cũng được nhiều người học. Việc lựa chọn của người dân đối với cơ sở GD có chất lượng tốt chính là biểu hiện tạo nên sự cạnh tranh lành mạnh, tránh được xu hướng chỉ chú ý đến mục tiêu thu nhập, lợi nhuận của đơn vị GD, ĐT”. Như vậy không có sự mâu thuẫn đó và giải pháp công khai hoá để có sự lựa chọn với sự giám sát, đánh giá của Nhà nước là có lợi cho người học, cho nhà trường và xã hội. Việc đánh giá về chất lượng GD của các cơ sở GD, ĐT, theo Bộ trưởng vừa cần sự đánh giá của người học và có sự hỗ trợ, thông tin khách quan của Nhà nước.
Sở GD&ĐT Hải Phòng có ý kiến rằng nên đưa tổ chức đánh giá quốc gia và tham gia chương trình đánh giá quốc tế về kết quả học tập, đổi mới mạnh mẽ công tác đào tạo sư phạm và công tác bồi dưỡng nhà giáo và cán bộ quản lý GD lên giai đoạn 1 để thực hiện.
Bộ trưởng Bộ GD&ĐT cho biết: Việc tham gia đánh giá chất lượng quốc tế bậc phổ thông phải đăng ký mất 2 năm thì mới được đánh giá. Vừa qua, đã có hội nghị toàn quốc về sư phạm, sẽ có điều tra đánh giá về chất lượng các trường sư phạm toàn quốc và việc đánh giá bắt đầu từ năm nay.
Nhiều điểm mới trong dự thảo Chiến lược phát triển giáo dục 2009- 2020
Các giải pháp chiến lược của dự thảo CLPTGD đều có những điểm mới rõ rệt so với các giải pháp của Chiến lược 2001- 2010. Trong đó, lấy quản lý chất lượng làm trọng tâm, nâng cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các cơ sở GD; thực hiện cải cách hành chính triệt để trong toàn hệ thống; tin học hoá toàn bộ công tác quản lý. Tập trung vào việc tạo ra động lực dạy học và rèn luyện nâng cao năng lực nghề nghiệp bằng cách thay đổi chính sách tuyển dụng, đánh giá, chế độ đãi ngộ, khuyến khích sự cạnh tranh lành mạnh; đổi mới toàn diện công tác đào tạo, bồi dưỡng GV theo các chương trình tiên tiến quốc tế; thu hút các nhà khoa học trong và ngoài nước tham gia giảng dạy ở các trường ĐH. Tái cấu trúc hệ thống GD quốc dân theo hướng mở, đa dạng hoá, liên thông, khắc phục tình trạng mất cân đối, tạo cơ hội học tập suốt đời cho mọi người. Thay đổi cơ bản chương trình GD phổ thông theo hướng tích hợp, phân hoá, tăng cường hoạt động xã hội; tăng cường áp dụng các chương trình GD tiên tiến trên thế giới đối với GD nghề nghiệp và ĐH; tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về trình độ ngoại ngữ của HS, SV. Chất lượng GD ở các cấp học và trình độ đào tạo sẽ được đánh giá quốc gia và công bố kết quả trước xã hội. Trước mắt, đối với GD phổ thông, thực hiện đánh giá quốc gia 3 năm một lần, tiến tới tham gia đánh giá quốc tế về chất lượng. Hệ thống tổ chức kiểm định độc lập về chất lượng GD sẽ được thành lập để kiểm định các cơ sở GD công lập và ngoài công lập. Thực hiện đào tạo gắn với nhu cầu xã hội, tạo điều kiện để các doanh nghiệp tham gia vào quá trình xây dựng và thực hiện chương trình đào tạo; mở rộng các hình thức hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo và sử dụng nhân lực, chuyển giao công nghệ; xây dựng một số trung tâm phân tích dự báo nhu cầu nhân lực cung cấp số liệu và cơ sở khoa học cho việc hướng nghiệp, xây dựng chương trình, lập kế hạch đào tạo nghề nghiệp. Xây dựng các mô hình cơ sở GD tiên tiến, tạo môi trường GD lành mạnh ở mọi cấp học và trình độ đào tạo.
Trong Dự thảo CLPTGD đưa ra 11 giải pháp, trong đó có 2 giải pháp có tính đột phá, đó là đổi mới quản lý GD và xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý GD. Theo Ban biên soạn Chiến lược, lấy đổi mới quản lý GD là giải pháp đột phá vì lý luận và thực tiễn cho thấy quyết định sự vận hành của một hệ thống có đi đến mục tiêu đã định hay không là do quản lý hệ thống. GD Việt Nam trong những năm qua còn nhiều hạn chế, thiếu sót, trong đó có sự yếu kém về quản lý và từ sự yếu kém này dẫn đến nhiều yếu kém khác của hệ thống GD. Bên cạnh đó, việc xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý GD cũng là giải pháp đột phá vì đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý GD quyết định việc thực hiện hoá mọi chủ trương đường lối của Đảng và Nhà nước, quyết định sự phát triển quy mô cũng như chất lượng của GD. Đội ngũ nhà giáo yếu, kém, bất cập không có động lực dạy học và phấn đấu nâng cao trình độ chuyên môn, phẩm chất đạo đức, thì dù có chương trình, SGK hay, CSVC- thiết bị dạy học đầy đủ, hiện đại vẫn không thể đảm bảo được chất lượng GD.
Hoàng Minh (GD&TĐ)