Đó là khẳng định của ông Lê Tiến Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học, Bộ GD-ĐT, trưởng ban chuẩn bị của dự án đảm bảo chất lượng giáo dục trường học (SEQAP) với báo chí tại buổi hội thảo quốc gia về đào tạo và bồi dưỡng giáo viên hướng tới dạy học cả ngày ở tiểu học, được tổ chức vừa qua. Ông Thành cũng cho biết: Thời lượng tăng trong khi nội dung không tăng sẽ giúp giảm cường độ học. Khi thời lượng được giãn ra học sinh và cả giáo viên sẽ không phải chịu sức ép, sự quá tải về cường độ học tập, thời gian và kiến thức. Đó cũng chính là lợi thế quan trọng nhất. Khi có được lợi thế này, ở những nơi nào thuận lợi và đủ điều kiện, thời gian này sẽ dành cho các hoạt động vui chơi, múa hát, thể thao...
Chương trình sẽ được áp dụng cho bao nhiêu tỉnh, thành và kế hoạch cụ thể ra sao, thưa ông?
Số lượng trường tham gia sẽ giao cho các địa phương lựa chọn. Mỗi địa phương sẽ giới thiệu về Bộ GD-ĐT khoảng 40 - 60 trường. Bộ sẽ xét theo tiêu chí để lựa chọn, xác định địa phương nào có thể tham gia. Bộ sẽ nêu những nguyên tắc, có phân phối theo tiêu chí chung còn chủ yếu để các địa phương lựa chọn trường.
SEQAP sẽ tập trung thực hiện tại 35 tỉnh khó khăn, với khoảng 1.600 trường tập trung ở 150 huyện. Chương trình sẽ giúp các địa phương lựa chọn trường để đầu tư đúng với mục tiêu cho đối tượng khó khăn, đạt hiệu quả, tránh rủi ro. Các trường sẽ được tự chủ quản lý khi các cấp trung gian ít đi. Kinh phí thực hiện có hạn mức đối với từng đối tượng giáo viên. Để dạy cả ngày, các trường cần thêm giáo viên. SEQAP sẽ hỗ trợ ngân sách để trường bồi dưỡng trực tiếp cho ai lao động thêm. Điểm mới là ngân sách của chương trình không theo dự án truyền thống, tức trút tiền riêng ra ngoài luồng mà đưa vào chương trình mục tiêu, phân phối theo ngân sách nhà nước, phân bổ về các địa phương.
Hỗ trợ cơ sở vật chất - hỗ trợ giáo viên
Vậy có sợ xảy ra tình trạng các trường chỉ được hỗ trợ ngân sách trong thời gian còn chương trình. Sau đó, chi phí học cả ngày sẽ lại dồn vào đầu phụ huynh, học sinh?
Nguồn kinh phí của chương trình sẽ nằm trong nguồn ngân sách chung của Chính phủ. Các đối tác cung cấp kinh phí như WB, DFID, Bỉ và các nhà tài trợ khác yêu cầu Chính phủ và các địa phương cam kết đảm bảo tính bền vững của nguồn kinh phí này. Đây cũng là cách quản lý tài chính mới. Sẽ không thể có chuyện lúc anh đi học thì học 2 buổi/ngày, còn em thì không được học như thế.
Mô hình dạy học cả ngày đã được đề xuất cụ thể như thế nào, thưa ông?
Việc xây dựng chương trình học cả ngày là một chỉnh thể, thống nhất về mục tiêu, yêu cầu, nội dung, kế hoạch dạy học để chỉ đạo thống nhất trong cả nước. Hiện chương trình đề xuất được 2 mô hình dạy học cả ngày: T30 và T35, trong đó T 30 (học 30 tiết/tuần), chủ yếu áp dụng cho các vùng khó khăn, tập trung tăng cường tiếng Việt và toán và dạy tiếng dân tộc (lớp 1, 2, 3: thêm 7 tiết/tuần, lớp 4, 5: thêm 5 tiết/tuần. Mô hình T35 (học 35 tiết/tuần) sẽ được áp dụng cho vùng thuận lợi, cho các trường thuận lợi ở vùng khó khăn. Áp dụng mô hình nào chúng tôi sẽ phải căn cứ trên cơ sở giáo viên và cơ sở vật chất. Chẳng hạn, có những trường ở miền núi đủ mỗi lớp một phòng, đủ giáo viên thì nâng lên hẳn 35 tiết/tuần, nhưng chỗ chỉ có 0,7 phòng/lớp và 1,3 giáo viên/lớp thì chỉ tổ chức 30 tiết/tuần. Còn nếu chỉ có 1 giáo viên/lớp thì phải thêm giáo viên thì mới dạy được hoặc nếu 2 lớp chung một phòng thì phải xây thêm phòng cho họ.
Như vậy sẽ có nơi học 30 tiết/tuần, nơi thì học 35 tiết/tuần, tạo sự chênh lệch kiến thức giữa các học sinh?
Đó là chuyện phải chấp nhận. Trường nào cũng muốn nâng
lên 35 tiết/tuần nhưng nguồn lực không có buộc phải chấp nhận nâng ở mức 30 tiết/tuần. Để áp dụng lên T35, các địa phương, các trường phải có lộ trình phấn đấu từng bước, từng bước một.
Mình Bộ không thể “gánh”
Chương trình tính đến những rủi ro khi thực hiện ở những vùng khó khăn?
Khó khăn ở vùng này tập trung ở đội ngũ giáo viên. Có những tỉnh tồn tại đến 20 điểm lẻ, mỗi điểm lẻ lại chỉ có từ 1 - 2 lớp học, chỉ có một giáo viên. Trong khi nếu dạy cả ngày, cần 1,3 giáo viên. Điều thêm giáo viên vào điểm lẻ vô cùng khó. Bài toán ấy sẽ do chính quyền địa phương tự tìm cách giải quyết sao cho đạt hiệu quả. Khó khăn tiếp theo là trẻ em ở điểm lẻ, vùng khó có nguy cơ không đi học, bỏ học. Do đó, chương trình đặt ra mục tiêu ban đầu là hỗ trợ cho khoảng 40% trẻ học 2 buổi được ăn trưa ở trường, không phải về nhà, dễ bị gia đình tận dụng lao động, giúp các em có cơ hội đến trường lớn hơn. Những rủi ro này Bộ chỉ hướng dẫn, còn các sở, các địa phương tính được làm như thế nào để quản lý. Quản lý ngân sách giao cho cấp trường cũng không phải đơn giản. Sẽ có một nguồn ngân sách cho nhà trường chi dạy học. Sau này có một phần ngân sách giao cho hội phụ huynh học sinh quản lý, lo cho trẻ ăn trưa. Và cũng sẽ có quỹ khen thưởng động viên để trẻ không bỏ học.
Ngay ở thành thị, việc trẻ tiểu học ăn trưa cũng chưa có quy định cụ thể để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Vậy thì khi triển khai ở vùng khó khăn, bữa ăn bán trú sẽ được quan tâm như thế nào? Có những quy định cụ thể ra sao?
Việc xây bếp ăn cho một điểm lẻ là không thể mà có thể tính đến chuyện xây ở điểm tập trung. Bài toán ấy phải đặt lên bàn để địa phương giải quyết, hoặc giao cho phụ huynh để cộng đồng cùng chung cách giải quyết. Chẳng hạn có thể trưa về nhà cạnh trường nấu cho trẻ ăn hoặc nấu cho trẻ mang thức ăn đến trường. Bài toán ấy một mình Bộ không thể lo hết mà cũng không trút gánh nặng cho hiệu trưởng. Nguồn kinh phí thực hiện sẽ được giao cho cộng đồng, cộng đồng sẽ chăm lo chuyện đời sống, vận động trẻ em đi học.
Quy định về bếp ăn bán trú ở bậc tiểu học là cần thiết nhưng không phải là việc riêng của Bộ GD-ĐT mà còn là Bộ Y tế cũng như nhiều ngành khác có liên quan. Mục đích cao nhất là để đảm bảo sức khỏe trẻ em được đến trường.
Nghiêm Huê (ghi)