Tự học là một quá trình tự bản thân người học thu thập thông tin, xử lý thông tin để biến thành kiến thức của mình.
Hiện nay trong nhà trường khâu tự học chưa được coi trọng đúng mức. Do nhiều nguyên nhân, học sinh hiện nay đều ỷ lại thầy cô giáo: ngồi học chỉ biết chép vào vở, học thuộc và trả bài đúng như bài giảng. Mức độ này chỉ tái hiện vấn đề chứ chưa tái tạo, chưa mang tính sáng tạo cá nhân. Vì vậy, học sinh thường mau quên kiến thức, ra trường là “chữ thầy lại trả cho thầy”, kiến thức chẳng đọng lại được bao nhiêu.
Muốn quá trình dạy và học đạt kết quả, vai trò của người thầy rất quan trọng. Thầy là người định hướng kiến thức, đóng vai trò cố vấn cho học sinh. Cho nên, thầy cần khuyến khích động viên khi học sinh có những tìm tòi, sáng tạo hoặc có những bài giải hay ý kiến khác mình, thậm chí khác cả với sách giáo khoa.
Mặt khác, học sinh cần xác định động cơ, mục đích việc tự học, thấy được lợi ích của việc tự học. Từ đó, nó đòi hỏi sự bền bỉ, kiên trì, miệt mài trong học tập. Bởi kiến thức ở trường chỉ là kiến thức cơ bản. Muốn mở rộng, khắc sâu thì không có con đường nào ngoài tự học. Sự sáng tạo sẽ nảy sinh trong quá trình tự học. Nếu cứ phụ thuộc vào sách giải, sách mẫu; vào bài giải của giáo viên trong những buổi học thêm thì kiến thức không bền, bởi đó không phải do kết quả tư duy của bản thân. Tư duy là suy nghĩ trong hoàn cảnh có vấn đề. Tư duy là mức độ cao nhất của quá trình nhận thức. Rèn luyện phương pháp tư duy trong tự học rất quan trọng, nó góp phần cho bản thân nhìn rõ và xử lý nhanh vấn đề, thông tin cần biết.
Bên cạnh đó, vai trò của cha mẹ là không thể thiếu trong việc tạo điều kiện cho con tự học. Trong nhà, cần có “góc học tập” tạo nên một không gian riêng cho con. “Góc học tập” cần thoáng, mát, đầy đủ ánh sáng để tạo cảm giác thoải mái trong khi tự học ở nhà.
Cha mẹ cũng nên khuyến khích, động viên, khuyên nhủ con về mặt tích cực của quá trình tự học, tự lĩnh hội kiến thức. Nếu có tranh luận, cần tôn trọng ý kiến của con, không áp đặt cách hiểu của người lớn cho con.
Ngoài ra, mối liên thông giữa nhà trường và gia đình cần liên hệ thường xuyên để nắm bắt thông tin về việc học tập, rèn luyện của con mình.
Tự học là con đường đi tới mọi thành công trong cuộc sống. Tự học giúp ta chủ động tìm hiểu, thu thập kiến thức, tự làm giàu kho kiến thức của mình. Tự học lúc còn học phổ thông sẽ là tiền đề tốt cho cho việc tự học ở bậc đại học, sau đại học sau này.
Lê Đức Đồng
(Trường THPT chuyên Nguyễn Thị Minh Khai, tỉnh Sóc Trăng)