Thứ hai, 13/6/2011, 11h06

Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 1

Những tiết học ngoài trời như thế này sẽ giúp các em HS có kỹ năng quan sát, nhận xét. Ảnh: T.L
Trong trường học, việc giáo dục kỹ năng sống và rèn luyện sức khỏe cho học sinh (HS) là một vấn đề hết sức cần thiết, nó góp phần hình thành nhân cách cho các em. Một trong những môn học dễ lồng ghép việc giáo dục kỹ năng sống và rèn luyện sức khỏe cho HS là môn tự nhiên - xã hội.
Thực tế cho thấy, khi xã hội càng phát triển thì cha mẹ có rất ít thời gian chăm sóc con cái hoặc có xu hướng trái ngược là quan tâm thái quá, cái gì cũng muốn làm thay cho trẻ. Đối với HS lớp 1, các em chưa biết tự chăm sóc và tự bảo vệ bản thân mình. Các em chưa biết cách ứng xử, nhất là khi gặp những trường hợp có thể gây nguy hiểm đến tính mạng và sức khỏe của bản thân như đứt tay chảy máu, bị phỏng khi ở nhà. Lúng túng khi gặp các tình huống nguy hiểm có thể xảy ra trên đường đi học, đi chơi một mình mà nguyên nhân bắt nguồn từ việc trẻ thiếu kỹ năng sống.
Những khó khăn và biện pháp khắc phục
Do thiếu kỹ năng sống và chưa có ý thức bảo vệ sức khỏe nên các em cần phải có sự giúp đỡ của người lớn và thầy cô giáo. Chương trình tự nhiên - xã hội có nhiều điểm mới nên ngoài việc được cung cấp kiến thức cơ bản, HS lớp 1 phải được giáo dục cách phòng ngừa tai nạn ảnh hưởng đến tính mạng và cách bảo vệ sức khỏe bản thân. Tuy nhiên, qua thực tế giảng dạy chúng tôi nhận thấy môn tự nhiên - xã hội chưa thực sự được phụ huynh và các em HS quan tâm đúng mức. Trong giờ học các em còn lúng túng trong việc quan sát kênh hình của SGK, chưa nêu được nội dung bài học qua hệ thống câu hỏi gợi ý của giáo viên. Mặc dù trong tiết học thầy cô đã tổ chức nhiều hình thức hoạt động, thế nhưng các em không chú ý nghe giảng, còn thụ động và trình bày không thoát ý. Đây chính là những khó khăn mà giáo viên thường mắc phải.
Theo chúng tôi, giáo dục kỹ năng sống phải gắn với hoạt động học tập và nội dung bài học, vì nhiều HS học giỏi nhưng chưa có khả năng tư vấn, tự chủ. Giáo dục kỹ năng là dạy cho các em kỹ năng quan sát, nhận xét, giao tiếp và biết áp dụng kiến thức đã học vào cuộc sống. Thông qua đó các em thêm tự tin, linh hoạt, chủ động và biết ứng phó với những tình huống nguy hiểm có thể xảy ra. Giáo viên cần lựa chọn các hình thức phù hợp, sắp xếp các tình huống sao cho tất cả HS trong lớp đều được tham gia thực hành. Đặt ra cho HS các nhiệm vụ học tập tương ứng với nội dung dạy học. Mỗi câu hỏi đặt ra phải hướng đến mục đích rèn luyện. Giáo dục kỹ năng phải phù hợp với đặc điểm tâm lý lứa tuổi, đơn giản vừa sức và đồng loạt. Thường xuyên theo dõi, kiểm tra xem HS đã vận dụng kiến thức đã học đến mức độ nào để có phương pháp điều chỉnh thích hợp. 
Liên hệ thực tế từ bài dạy
Theo đó, giáo viên phải nghiên cứu kỹ nội dung bài dạy để lựa chọn phương pháp và hình thức tổ chức dạy học phù hợp. Hệ thống câu hỏi phải rõ ràng, dễ hiểu, định hướng cho HS nhận xét các hiện tượng sự vật từ đó biết cách xử lý những tình huống đơn giản trong cuộc sống. Ví dụ: Sau khi học bài Trời nóng trời rét, các em sẽ nhận biết chính xác về thời tiết và có cách ăn mặc phù hợp hơn. Hay thông qua các trò chơi trên lớp, các em sẽ biết việc nào nên làm và việc nào không nên làm để từ đó lựa chọn cách ứng xử phù hợp. Điều quan trọng là giáo viên cần chú ý liên hệ thực tế trong bài dạy, biết tìm tòi, cập nhật những thông tin liên quan nhằm giúp các em phòng tránh nguy cơ bệnh tật: bệnh cúm gà (bài Con gà), bệnh sốt rét, sốt xuất huyết (bài Con muỗi); phòng tránh nguy hiểm: gọi cứu hỏa (bài An toàn khi ở nhà), gọi cấp cứu (bài Bảo vệ mắt và tai)… 
Giáo viên phải xây dựng thói quen tự quan sát, nhận xét tình huống xảy ra trong thực tế cuộc sống cho HS ngay từ đầu năm học. Mỗi tiết dạy phải theo quy trình đã thiết kế, xây dựng mối quan hệ giữa bài học và cuộc sống, thu hút HS vào các hoạt động cụ thể, giúp các em tích lũy vốn sống và biết cách tự điều chỉnh bản thân. Xây dựng mối liên hệ giữa kiến thức cũ và kiến thức mới, giữa bài học và cuộc sống thực tế sinh động gần gũi với lứa tuổi HS tiểu học. Giúp các em khắc sâu kiến thức qua những thước phim đẹp do giáo viên sưu tầm được.
Tổ chuyên môn khối 1
(Trường TH Hoàng Văn Thụ, Q.Gò Vấp)

Giáo dục kỹ năng là dạy cho HS các kỹ năng quan sát, nhận xét, giao tiếp và biết áp dụng kiến thức đã học vào cuộc sống. Qua đó, HS thêm tự tin, linh hoạt, chủ động và biết ứng phó với những tình huống nguy hiểm có thể xảy ra.