Sức khỏe, hạnh phúc và sự tiến bộ là sức sống của mỗi người. Đó là sự mong muốn, là lời chúc cho nhau mỗi dịp xuân về! Với nhà giáo thì sức sống ấy lại càng vô cùng cần thiết và quan trọng, nhất là trong giai đoạn “đổi đời” ngày nay!
Sự đổi đời theo nghĩa thông thường là sự chuyển đổi từ thế hệ này đến thế hệ khác, sự khác biệt về tư duy, về kỹ năng hoạt động và cả đến hệ giá trị của cuộc sống. Nhưng ngày nay, sự đổi đời ấy xảy ra một cách mạnh mẽ, quyết liệt và nhanh chóng ngay trong thời gian ngắn ngủi của đời người, không chờ đợi đến đời sau! Cách đây không lâu, xã hội tìm được một người đánh máy chữ thuần thục bằng 10 ngón tay là điều khó, nhưng với bàn phím máy tính và điện thoại ngày nay người người sử dụng không một chút khó khăn, ai không biết sử dụng bàn phím ấy là coi như lạc hậu, thiệt thòi. Cách đây không lâu, việc in ấn và gởi một bức thư, một văn bản cho nhau thật vô cùng khó khăn, nhưng bây giờ thì việc làm ấy tiến hành nhẹ nhàng tự nhiên như nhịp thở của con người, không những gởi đi trong nước mà cả trên toàn địa cầu không quá một giây đồng hồ! Cách đây không lâu, để bàn luận, con người phải đến với nhau, tốn biết bao thời gian và công sức, giờ đây họ có thể ngồi tại tư gia nói chuyện quốc gia, quốc tế với nhau hoặc cả việc khám và trị bệnh giữa bác sĩ và bệnh nhân cách nhau hơn nửa vòng trái đất...
Trong nhà trường, hoạt động dạy và học cũng đã thay đổi đến độ bất ngờ. Có những nội dung dạy học trước đây nhà giáo dục đã phải biên soạn, phê duyệt, in ấn và giảng giải truyền đạt để học sinh tiếp nhận ghi chép, học thuộc lòng… với một quy trình phức tạp, mất nhiều thời gian, ngày nay yêu cầu giáo dục ấy có thể diễn ra trong vòng vài phút với chiếc máy tính và màn hình. Ngày nay, có những học sinh chưa biết đánh vần mà đã biết đọc, học sinh có thể biết nhiều điều mà người giáo viên chưa biết! Kiến thức mà nhà giáo dục muốn truyền đạt cho học sinh đã hiện diện rất phong phú và đa dạng trên mạng thông tin, trong từng gia đình và trong sự hiểu biết của phụ huynh, nội dung giáo dục không còn là vấn đề duy nhất nhà giáo phải đầu tư mà việc dạy cách học cho học sinh đã trở thành vấn đề quan trọng. Sự thay đổi to lớn ấy của nhà trường đã làm cho không ít người phải tự hỏi: Không biết ngày nay có còn cần vai trò thầy cô giáo nữa không, là vậy! Tất nhiên câu trả lời là không phải chỉ cần vai trò của thầy cô giáo mà là rất cần, cần sự tổ chức, hướng dẫn, giáo dục của thầy cô giáo một cách trí tuệ, tinh tế và chuyên nghiệp để đáp ứng yêu cầu đổi mới, đổi đời nói trên, không làm được như vậy thì nhà giáo tự làm mất đi vai trò của mình! Ở đó, sức khỏe, hạnh phúc và sự tiến bộ là những tiền đề quan trọng!
- Ngay từ trước thập niên 60, ở tiểu học tôi đã học được câu nói đơn sơ nhưng thật sâu sắc “Tinh thần minh mẫn trong một thân thể tráng kiện”, động viên được người người tập thể dục, ăn uống và sinh hoạt lành mạnh để có tinh thần minh mẫn, một vốn quý của con người trong học tập, làm việc tinh tế và chất lượng! Sức khỏe là tài sản vô cùng quý giá cho thầy cô giáo chúng ta, là điều kiện tiên quyết để có thể thể hiện một cách trọn vẹn nhất tình cảm nghề nghiệp, tình cảm học sinh thân yêu với thiên chức của kỹ sư tâm hồn, của một nghề sáng tạo ra những con người sáng tạo!
- Hạnh phúc là niềm vui, là sự toại nguyện trong cuộc sống của mỗi người. Với giáo viên, niềm vui và sự toại nguyện ấy là điều kiện sống, làm việc và các mối quan hệ trong sinh hoạt luôn thuận lợi và tốt đẹp. Người giáo viên không phải chỉ cần đủ ăn, đủ mặc mà còn cần có điều kiện học tập, nghỉ ngơi, giải trí để tinh thần luôn thoải mái, thoát ra khỏi mọi vướng bận âu lo, đối phó, để tâm hồn luôn trong sáng, thanh cao; suy nghĩ về con người, về đất nước, về cuộc đời luôn tích cực và tươi sáng mới có thể dẫn dắt, nêu gương cho các thế hệ học sinh.
Hạnh phúc của người giáo viên tùy thuộc vào chế độ chính sách, về quản lý, nhưng khả năng tổ chức cuộc sống riêng của mỗi người đóng vai trò rất quan trọng.
- Sự tiến bộ tùy thuộc vào ý thức và khả năng tự học của mỗi người, học ở trường, ở sách vở và mạng thông tin, ở xã hội xung quanh, ở bạn bè, ở ngay trong gia đình và trong từng công việc của mình.
Theo quan niệm trước đây, tôi đã từng nghĩ sự học là chỉ diễn ra trong nhà trường. Nhưng khi vào thực tế cuộc sống, mới nhận thức được nhà trường chỉ cho ta những điều căn bản, còn thực tế cuộc sống là vô cùng phong phú và sinh động, hôm nay luôn khác với hôm qua và sẽ không giống với ngày mai. Con người ngày nay thành công hay thất bại đều tùy thuộc vào năng lực tự học ấy. Đối với giáo viên, tự học để tồn tại, để không mất vai trò, học với niềm vui tiến bộ của bản thân.
Sự học ngày nay còn đòi hỏi tinh thần sáng tạo, học một cách thông minh trí tuệ và có phương pháp, không rập khuôn máy móc hay sao chép vô bổ trước những tình huống luôn biến động không dừng.
Nhà giáo chúng ta có phương pháp tự học tốt không những sẽ thành công trong công việc, luôn làm chủ được cuộc sống mà còn có giá trị tuyệt vời khi thực hiện nhiệm vụ cao cả dạy cách học cho học sinh trong sự đổi đời ngày nay.
Xuân Mậu Tuất 2018 nhân loại đã trải qua gần 20 năm của thế kỷ mới, thế kỷ 21 của bao sự đổi đời, chúng ta cùng chúc nhau một năm mới sức khỏe, hạnh phúc và tiến bộ.n
(Tháng 1-2018)
TS. Huỳnh Công Minh