Thứ ba, 2/1/2018, 21h13

Vi phạm bản quyền phim Việt: Bài toán cần lời giải!

Chuyện quay lén phim là nỗi nhức nhối của thực trạng văn hóa ở Việt Nam hiện nay. Chính điều này đã đánh lên hồi chuông báo động về bản quyền và văn hóa xem phim.

Cảnh trong phim “Cô Ba Sài Gòn”. Ảnh: N.T.V

Ung dung... livestream

Vấn đề bản quyền vẫn luôn là nỗi lo canh cánh của những người làm phim, bởi sản phẩm ra rạp đều có khả năng bị vi phạm bản quyền ngay trong ngày công chiếu, khiến cho nhà đầu tư phải đối mặt với nguy cơ mất trắng.

250 triệu đồng là con số tổn thất mà nhà sản xuất phim Cô Ba Sài Gòn công bố sau khi bộ phim bị một khán giả livestream - hình thức truyền hình trực tiếp trên mạng xã hội. Chính nhà sản xuất Ngô Thanh Vân đã kêu gọi tẩy chay livestream trong rạp sau sự việc của Cô Ba Sài Gòn bị một thanh niên ở Vũng Tàu quay lén. Dù đã bị ngăn chặn và xử lý nhưng đối tượng cũng đã kịp phát tán 30 phút bộ phim và có hơn 50.000 lượt khán giả theo dõi.

Trước Cô Ba Sài Gòn, nhiều nhà sản xuất phim cũng “đau đầu” khi phải đối phó với nạn quay lén phim ở rạp, nhất là khi phim chỉ vừa mới ra rạp. Tình trạng này ở mức báo động khi ngày càng nhiều bộ phim gặp phải sự cố bị quay lén, livestream trong thời gian ra rạp. Chỉ cần một chiếc camera cầm tay hay điện thoại thông minh là người quay lén đã có thể thực hiện hành vi của mình. Chỉ bấy nhiêu thôi, thành quả từ công sức và tiền bạc của đoàn làm phim bỗng trở thành “của chùa”.

Theo đánh giá tại một cuộc hội thảo về bản quyền phim điện ảnh và truyền hình ở Việt Nam, có đến 40% các bộ phim chiếu rạp bị phát tán ngay khi công chiếu. Hành vi này ảnh hưởng mạnh đến doanh thu và có thể khiến đơn vị phát hành hay bản thân rạp chiếu bị phạt nặng vì vấn đề bản quyền.

Tuy nhiên, trước nhà sản xuất Ngô Thanh Vân, các nhà sản xuất có sản phẩm bị quay lén đều không làm tới cùng nên vấn đề này lại càng bị xem nhẹ. “Đả nữ” Ngô Thanh Vân quyết tâm không để câu chuyện đáng buồn trong văn hóa xem phim của người Việt cứ tiếp diễn nên đã quyết tâm làm đến cùng vụ việc này.

Bài toán cần lời giải

Vừa qua, Công an tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã ký quyết định xử phạt hành chính đối với N.V.Tr (19 tuổi, ngụ Bà Rịa - Vũng Tàu) với số tiền 15 triệu đồng về hành vi livestream phim Cô Ba Sài Gòn trên mạng xã hội Facebook. Đây là mức thấp nhất so với hành vi mà thanh niên quay lén gây ra.

Dường như chuyện bản quyền phim ở Việt Nam vẫn còn là một bài toán nan giải. Thời gian gần đây, phim Việt thu hút được khán giản hơn. Tuy nhiên, sự phát triển của công nghệ lại tiếp tay cho kẻ gian thực hiện hành vi vi phạm pháp luật của mình. Chính việc cho phép truyền tải trực tuyến video trên Facebook lại càng khiến nạn xâm phạm bản quyền tác phẩm điện ảnh trở nên nhức nhối. Nhiều người sử dụng Facebook lại dùng chức năng để thu hút sự chú ý của cộng đồng.

Có thể nói, đây cũng là bước đệm cho các nhà sản xuất phim sau này có thể mạnh tay hơn để chấm dứt tình trạng quay lén phim ra rạp. Khán giả khi đến rạp cũng tự ý thức hơn về văn hóa xem phim để họ tôn trọng đoàn phim, đơn vị phát hành, và đặc biệt là tuân thủ quy định về Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Bản quyền, bảo vệ một nền điện ảnh đúng nghĩa. Chuyện xử phạt sau vụ việc của bộ phim Cô Ba Sài Gòn đâu chỉ là hành vi quay lén phim chiếu rạp, đằng sau lại là cả một câu chuyện về văn hóa và câu chuyện bản quyền ở ta.

Theo Điều 225 Bộ Luật Hình sự năm 2015 về tội xâm phạm quyền tác giả, hành vi này có thể bị phạt với khung phạt cao nhất là 1 tỷ đồng và 3 năm tù giam, mức phạt thấp nhất cũng khoảng 50 triệu đồng. Còn theo Nghị định 131, mức phạt tiền tối đa trong lĩnh vực quyền tác giả, quyền liên quan đối với cá nhân là 250 triệu đồng, đối với tổ chức là 500 triệu đồng. Các chủ thể, quyền tác giả có thể áp dụng các biện pháp công nghệ để bảo vệ quyền của mình theo Điều 198 Luật Sở hữu trí tuệ.

Dường như chuyện bản quyền phim ở Việt Nam vẫn còn là một bài toán nan giải. Thời gian gần đây, phim Việt thu hút được khán giản hơn. Tuy nhiên, sự phát triển của công nghệ lại tiếp tay cho kẻ gian thực hiện hành vi vi phạm pháp luật của mình. Chính việc cho phép truyền tải trực tuyến video trên Facebook lại càng khiến nạn xâm phạm bản quyền tác phẩm điện ảnh trở nên nhức nhối. Nhiều người sử dụng Facebook lại dùng chức năng để thu hút sự chú ý của cộng đồng.

Chỉ cần lướt qua những trang xem phim trực tuyến, người xem có thể thấy những bộ phim nổi tiếng của Việt Nam cũng lâm vào tình cảnh tương tự. Nhiều phim vừa phát sóng trên VTV là ngay lập tức sau đó đã có mặt trên các trang chiếu phim trực tuyến và được lan truyền tràn lan. Việc quay lén này đã đem về nguồn lợi không nhỏ cho những trang web này. Nhiều năm qua, Việt Nam đã ra nhiều luật, tổ chức bảo vệ bản quyền tác phẩm nghệ thuật, bảo vệ quyền nghệ sĩ nhưng vấn nạn vi phạm bản quyền vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại, thậm chí ngày càng phức tạp. Đã đến lúc, vấn đề này cần được siết chặt hơn nữa.

Yên Hà