Những vấn đề về bạo lực và xâm hại trẻ gặp phải ngày càng có chiều hướng phức tạp và phổ biến. Đặc biệt là nhóm trẻ dễ bị tổn thương, ảnh hưởng tâm lý do dịch Covid-19.
Theo ThS. Phan Thị Cẩm Giang thì “Việc giáo dục cảm xúc cho trẻ là cực kỳ quan trọng, nó sẽ làm giảm sự khổ đau về tinh thần, cảm xúc, giảm các vấn đề về cách cư xử và hành vi tiếp nhận rủi ro. Đồng thời xây dựng mối quan hệ với bạn bè đồng trang lứa và người lớn, hình thành các hành vi tích cực hơn”. Ảnh: IT
Môi trường sống tiềm ẩn nhiều nguy cơ
TS. Hoàng Tuấn Ngọc (Tổ tâm lý ứng dụng, bộ môn công tác xã hội, Trường ĐH Sư phạm TP.HCM) cho biết kết quả khảo sát nhanh tại 150 cơ sở giáo dục cho thấy có nhiều nội dung cần sớm trang bị cho HS.
Cụ thể, những vấn đề các em gặp phải về bạo lực và xâm hại gồm: bạo lực và xâm hại về thể xác (4,3%); bắt nạt, hiếp đáp: 24,6%; xâm hại tinh thần (chửi rủa, xúc phạm, bêu xấu… 20,8%); xâm hại tình dục (4,3%); cô lập, xa lánh (13,3%); xâm hại trên môi trường mạng (đăng hình, thách thức, bêu xấu, hù dọa thông qua mạng xã hội): 30%...
Theo TS. Ngọc, những năm gần đây, thay vì việc bắt nạt chỉ diễn ra ở trường, HS có điều kiện tiếp cận và sử dụng công nghệ như máy tính và điện thoại di động để bắt nạt nhau với nhiều hình thức. Có sự khác nhau trong mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến hành vi bắt nạt trên môi trường mạng của HS, trong đó ảnh hưởng lớn nhất là khả năng phân biệt giữa thực tế và không gian ảo.
ThS. Trần Thị Kim Thanh (Trưởng phòng Bảo vệ, chăm sóc trẻ em và Bình đẳng giới - Sở LĐ-TB&XH TP.HCM) cho biết, TP hiện có 1.933.308 trẻ em (48,48% trẻ em gái) bao gồm 1.454.806 trẻ em tại cộng đồng; 3.160 trẻ em trong các cơ sở bảo trợ xã hội và 475.342 trẻ em đăng ký tạm trú trên địa bàn; 8.471 trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt tại cộng đồng; 15.300 trẻ em trong các gia đình nghèo; 901 trẻ em trong gia đình có vấn đề xã hội; 48 trẻ em trong gia đình có cha mẹ làm ăn xa…
Chăm sóc trẻ bị khủng hoảng tâm lý do dịch Covid-19
ThS. Trần Thị Kim Thanh cũng đặc biệt lưu ý số trẻ em không may có cha mẹ, cha hoặc mẹ và người nuôi dưỡng tử vong trong đợt dịch Covid-19 vừa qua. Đây là nhóm trẻ dễ bị tổn thương do khủng hoảng tâm lý cần có biện pháp chăm sóc, giáo dục đúng cách.
ThS. Phan Thị Cẩm Giang (giảng viên Phân hiệu Học viện Phụ nữ Việt Nam) cho rằng, môi trường sống tiềm ẩn nhiều nguy cơ thiếu an toàn đối với trẻ, từ đó nảy sinh vấn đề bạo lực và xâm hại. Trong khi đó, việc tuân thủ, chấp hành pháp luật của các bên liên quan đến bảo vệ an toàn cho trẻ em chưa thực hiện tốt. Nhiều cha mẹ, người chăm sóc và bản thân trẻ em chưa nhận thức đầy đủ được trách nhiệm bảo vệ con em, thiếu kiến thức, kỹ năng về bảo vệ an toàn cho trẻ. Nhiều gia đình sao nhãng hoặc lúng túng trong xử lý, không kịp thời hoặc không tố cáo, tố giác hành vi xâm hại trẻ em…
 Cơ quan, tổ chức liên quan có trách nhiệm tuyên truyền, giáo dục và bảo vệ trẻ em khi tham gia môi trường mạng dưới mọi hình thức (ảnh minh họa). Ảnh: T.Tri
Trách nhiệm bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng (Điều 54 Luật Trẻ em, năm 2016) 1. Cơ quan, tổ chức liên quan có trách nhiệm tuyên truyền, giáo dục và bảo vệ trẻ em khi tham gia môi trường mạng dưới mọi hình thức. 2. Cha, mẹ, giáo viên và người chăm sóc trẻ em có trách nhiệm giáo dục kiến thức, hướng dẫn kỹ năng để trẻ em biết tự bảo vệ mình khi tham gia môi trường mạng. Các hành vi bị nghiêm cấm (Điều 6, Luật Trẻ em 2016) - Bỏ rơi, bỏ mặc, mua bán, bắt cóc, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em. - Xâm hại tình dục, bạo lực, lạm dụng, bóc lột trẻ em. - Không cung cấp hoặc che giấu, ngăn cản việc cung cấp thông tin về trẻ em bị xâm hại hoặc trẻ em có nguy cơ bị bóc lột, bị bạo lực cho gia đình, cơ sở giáo dục, cơ quan, cá nhân có thẩm quyền. - Công bố, tiết lộ thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân của trẻ em mà không được sự đồng ý của trẻ em từ đủ 7 tuổi trở lên và của cha, mẹ, người giám hộ của trẻ em. - Lợi dụng việc nhận chăm sóc thay thế trẻ em để xâm hại trẻ em; lợi dung chế độ, chính sách của Nhà nước và sự hỗ trợ, giúp đỡ của tổ chức, cá nhân dành cho trẻ em để trục lợi. |
Bà Giang đúc kết, việc giáo dục cảm xúc cho trẻ là cực kỳ quan trọng, nó sẽ làm giảm sự khổ đau về tinh thần, cảm xúc, giảm các vấn đề về cách cư xử và hành vi tiếp nhận rủi ro. Đồng thời xây dựng mối quan hệ với bạn bè đồng trang lứa và người lớn, hình thành các hành vi tích cực hơn. Từ đó trẻ có thái độ tích cực hơn với bản thân, người khác và tự nâng cao năng lực bản thân, sự tự tin, sự kiên trì, sự thấu cảm, sự kết nối… Việc hướng trẻ em đến việc hình thành những kỹ năng như tự nhận thức, tự quản lý, nhận thức xã hội, kỹ năng quan hệ xã hội và đưa quyết định có trách nhiệm là điều cần thực hiện trước tiên.
Đề cập đến trách nhiệm của các bên liên quan đến bảo vệ an toàn cho trẻ em, bà Giang đề xuất cần có sự chung tay của cơ quan quản lý Nhà nước, gia đình, nhà trường, nhân viên CTXH, hội đoàn thể/tổ chức xã hội, báo đài/mạng xã hội và ngành tư pháp.
A.Trần