Sau hơn một năm thực hiện tổ chức chính quyền đô thị (TCCQĐT) theo Nghị quyết (NQ) 131 của Quốc hội, TP.HCM đã ghi nhận một số kết quả tích cực. Bên cạnh đó, NQ cũng bộc lộ khó khăn, vướng mắc cần phải được tháo gỡ. Theo đó nhiều ý kiến cho rằng cần phải có Luật TCCQĐT.
TP.HCM mong muốn có Luật Tổ chức chính quyền đô thị
Công chức đang bị quá tải
TP.HCM là địa phương đầu tiên trong cả nước thực hiện NQ131 (đầu tháng 7-2021). Ông Huỳnh Thanh Nhân - Giám đốc Sở Nội vụ TP - cho biết, công tác triển khai TCCQĐT đã thực hiện đúng kế hoạch, đảm bảo tiến độ các yêu cầu đặt ra. Việc sắp xếp, kiện toàn tổ chức, bộ máy các cơ quan, đơn vị được tiến hành khẩn trương, nghiêm túc, tinh gọn, đảm bảo hiệu lực, hiệu quả hoạt động; công tác cán bộ về cơ bản hoàn thành tốt. Tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm và tính minh bạch trong quản lý của chính quyền TP được tăng cường. Quyền làm chủ của nhân dân được bảo đảm và phát huy; huy động được ngày càng nhiều nguồn lực cho sự phát triển bền vững của TP, hướng đến mục tiêu nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân.
Tuy nhiên, các văn bản pháp luật khác ngoài NQ này vẫn chưa được điều chỉnh một cách hệ thống đồng bộ, chưa có quy định cụ thể để hỗ trợ cho việc triển khai TCCQĐT. Việc ban hành chính sách hỗ trợ của địa phương khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính còn chậm. Số lượng công chức tại TP.HCM được phân bổ chưa phù hợp với vị trí việc làm và khối lượng công việc từng vị trí việc làm, quy mô dân số và đặc điểm an ninh, chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Khi thực hiện CQĐT, UBND quận, phường là đơn vị dự toán ngân sách, do đó không chủ động trong công tác điều hành các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện các nhiệm vụ cấp bách, quan trọng về quốc phòng - an ninh, phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh và nhiệm vụ phát sinh, đột xuất trong năm trên địa bàn cũng như không còn nguồn kết dư, dự phòng...
Ông Võ Văn Hoan - Phó Chủ tịch UBND TP.HCM - cũng cho biết, TCCQĐT đạt được những kết quả nhưng trong chừng mực. Quá trình triển khai thực hiện khẩn trương, nghiêm túc, đúng pháp luật, không làm gián đoạn hoạt động hành chính của các địa phương, không ảnh hưởng đến hoạt động công vụ các cơ quan Nhà nước. Công tác tổ chức bộ máy ổn định, đội ngũ công chức sắp xếp hợp lý. Việc giải quyết chính sách đúng chế độ và nhiều giải pháp đưa ra linh hoạt. Mặc dù vậy, sau hơn một năm thực hiện cho thấy khối lượng công việc tăng, thể hiện ở chỗ đội ngũ cán bộ trong đơn vị hành chính sau khi sắp xếp lại đã giảm so với đơn vị hành chính cũ nên áp lực công việc ngày càng lớn. Mặt khác, NQ nói về tổ chức bộ máy, quản lý ngân sách, đầu tư nhưng trong điều kiện chính quyền không có HĐND đã vô tình làm khó cho hoạt động của chính quyền địa phương, cơ sở. Cũng có nội dung mở ra nhưng chỉ nằm trong phạm vi luật hoặc nghị định, NQ, còn các nội dung chuyên ngành thì không hướng dẫn.
Vừa làm vừa tháo gỡ khó khăn
Theo ông Hoan, để tháo gỡ khó khăn, đơn cử như việc sắp xếp tổ chức bộ máy, vấn đề cán bộ, UBND TP đều báo cáo HĐND, Ban Thường vụ Thành ủy về nguyên tắc thực hiện giảm từng bước, giảm dần chứ không cắt ngay; trình HĐND TP phê duyệt bổ sung kinh phí hoạt động của UBND các quận để giải quyết những vấn đề đột xuất…
Ông Trần Văn Bảy - Phó Giám đốc Sở Tài nguyên Môi trường TP - cho rằng, TP cần kiến nghị Trung ương xem xét cho chủ trương xây dựng Luật TCCQĐT. Đơn cử, hiện nay khi thực hiện TCCQĐT thì UBND quận hoạt động theo chế độ thủ trưởng, tuy nhiên các biểu mẫu giấy tờ nhà đất đều ghi “thay mặt UBND”, hay nói cách khác đây là thẩm quyền chung. Mặc dù NQ131 cũng đã có viện dẫn, dữ liệu, đó là trong trường hợp cùng một vấn đề mà có quy định khác nhau giữa NQ131 và các đạo luật, NQ khác thì sẽ thực hiện theo NQ131. Nguyên tắc, tư tưởng và tinh thần là như vậy nhưng thực sự các quận rất ngại, chưa mạnh dạn. Nhiều địa phương mong muốn có văn bản hướng dẫn theo luật rõ ràng để yên tâm làm.
Cũng theo ông Bảy, mặc dù NQ131 có một số quy định riêng nhưng chưa đủ sức thể hiện đặc thù cho nên khi vận hành còn vướng mắc, không đáp ứng được thực tiễn địa bàn đô thị. Không chỉ TP.HCM xin cơ chế đặc thù mà nhiều địa phương khác cũng xin khi thí điểm NQ này. Khi nhiều địa phương cùng xin cơ chế đặc thù có nghĩa nó có vấn đề. Như vậy, để giải quyết gốc rễ vấn đề phải có Luật TCCQĐT nhằm hạn chế các địa phương đề xuất đặc thù…
Phó Chủ tịch UBND TP khẳng định, UBND TP xác định xây dựng CQĐT là hướng đi đúng cho nên dù có khó khăn vẫn phải tiếp tục thực hiện thành công mô hình này. Bởi lẽ, NQ131, NQ1111 và Nghị định 33 của Chính phủ về xây dựng TCCQĐT TP.HCM được chuẩn bị chu đáo, khẩn trương và được Quốc hội nhanh chóng thông qua để triển khai thực hiện. Các NQ này phù hợp với xu thế phát triển của đô thị, đó là xu hướng phát triển tập trung, quản lý thống nhất và xử lý đồng bộ các nội dung từ kết cấu hạ tầng giao thông, văn hóa thể thao, y tế, giáo dục, hạ tầng viễn thông, không xử lý các vấn đề mang tính cắt khúc, phân tán.
“Hiện nay TP vẫn đang kiến nghị Trung ương các biện pháp tháo gỡ khó khăn. Về lâu dài phải có Luật TCCQĐT, bao gồm tổ chức bộ máy, biên chế, thẩm quyền trên tất cả lĩnh vực và phải đạt được ngưỡng trong đô thị phải quản lý thống nhất, đồng bộ và có hiệu quả cao”, ông Hoan cho biết.
Phú Cát