Đại học Quốc gia TP.HCM là một trong 2 ĐH hàng đầu tại Việt Nam trong công tác đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Trước những thách thức và thích ứng của giáo dục đào tạo trong kỷ nguyên số, Tạp chí Giáo dục TP.HCM có cuộc trao đổi với PGS.TS Vũ Hải Quân, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Giám đốc Đại học Quốc gia TP.HCM bên thềm năm mới 2022.
PGS.TS Vũ Hải Quân - Giám đốc Đại học Quốc gia TP.HCM
+ Phóng viên: Thưa ông, năm 2021 đi qua với nhiều thách thức như dịch bệnh Covid-19, thích ứng kỷ nguyên số, đổi mới trong giáo dục đại học… tại TP.HCM nói riêng và cả nước nói chung. Ông đánh giá như thế nào về tinh thần vượt khó của thầy cô và sinh viên trong năm vừa qua?
PGS.TS Vũ Hải Quân: Năm 2021, thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng trải qua nhiều khó khăn, thách thức. Dịch Covid-19 diễn biến phức tạp đã ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống xã hội. Đối với lĩnh vực giáo dục, đại dịch đã phá vỡ mô hình lớp học truyền thống. Tất cả mọi hoạt động đều phải đưa lên mạng. Các thầy cô giáo lúc này không chỉ đơn thuần là giảng dạy. Họ còn là nhà tâm lý để tư vấn, an ủi, động viên khi học trò gặp khó khăn, là kỹ thuật viên máy tính để hỗ trợ khi các em có sự cố về đường truyền mạng, phần mềm học trực tuyến, là một nhà biên kịch, kiêm đạo diễn, kiêm quay phim, kiêm luôn cả diễn viên chính và lồng tiếng để thực hiện các clip bài giảng sinh động. Họ đồng thời còn làm những công việc gia đình, chăm sóc con, chăm sóc người thân, tham gia chống dịch. Họ thực hiện tất cả những công việc này trong một trạng thái tâm lý căng thẳng. Căng thẳng vì nỗi lo dịch bệnh ảnh hưởng đến sức khỏe gia đình, người thân. Căng thẳng vì cả thành phố bị phong tỏa, nỗi lo cơm, rau mỗi ngày. Căng thẳng vì phải chứng kiến hoàn cảnh khó khăn của nhiều gia đình sinh viên, học sinh mà vô tình nhìn thấy, nghe thấy qua webcam. Căng thẳng vì bài giảng giờ đây có thể được ghi hình, ghi âm và phát tán trên mạng xã hội bất cứ lúc nào.
Có những thời điểm thành phố buộc phải kéo dài thêm thời gian giãn cách xã hội nhằm kiểm soát lây nhiễm và đẩy lùi dịch bệnh. Tại thời điểm đó, nhiều thầy, cô và các em sinh viên, học sinh ĐH Quốc gia TP.HCM gặp rất nhiều khó khăn, thiếu thốn khi phải ở trong khu phong tỏa hoặc cách ly, đi kèm đó là tâm trạng lo lắng, mệt mỏi.
Có thể nói, dù gặp rất nhiều khó khăn nhưng với tinh thần đoàn kết, đồng lòng và quyết tâm cao, thầy cô, sinh viên, học sinh ĐH Quốc gia TP.HCM đã vững vàng vượt qua, linh hoạt, nhanh chóng thích ứng với bối cảnh mới, tình hình mới.
+ Ông có thể cho biết đôi nét về một số thành tựu đạt được trong thời gian vừa qua của đơn vị?
Hiện nay ĐH Quốc gia TP.HCM đang đẩy mạnh tự chủ đại học, tất cả các trường đại học thành viên của ĐH Quốc Gia TP.HCM đã thành lập Hội đồng trường, 6/7 trường được phê duyệt đề án đổi mới cơ chế hoạt động. Năm 2021, ĐH Quốc gia TP.HCM phê duyệt kế hoạch chiến lược 2021-2025 của các đơn vị thành viên và trực thuộc; đặc biệt, sáp nhập 3 đơn vị trực thuộc, 2 đơn vị cấp ban và thành lập Trung tâm Nghiên cứu bệnh truyền nhiễm góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống.
ĐH Quốc gia TP.HCM là một trong những đơn vị đứng đầu cả nước về số lượng công bố khoa học trên các tạp chí quốc tế uy tín, đứng trong top 801 - 1.000 (QS World 2022), tiếp tục là ĐH duy nhất của Việt Nam xuất hiện trong bảng xếp hạng về tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm tốt nhất thế giới ở vị trí 301 - 500.
+ Ông có thể cho biết đôi nét các chương trình hành động, những quan tâm của Đại học Quốc gia TP.HCM trong năm 2022 và những năm tiếp theo là gì?
Để hiện thực hóa tầm nhìn đến năm 2030 trở thành một trong 100 trường ĐH hàng đầu châu Á, trong kế hoạch chiến lược giai đoạn 2021-2025, ĐH Quốc Gia TP.HCM tập trung vào 3 nhóm chiến lược đột phá để ưu tiên đầu tư nguồn lực: Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị ĐH; Xuất sắc trong đào tạo và nghiên cứu khoa học - công nghệ; Xây dựng khu đô thị đại học xanh, thông minh, thân thiện.
Từ định hướng và mục tiêu trên, trong năm 2022, ĐH Quốc gia TP.HCM sẽ tập trung nguồn lực, nâng cao năng lực quản trị ĐH, thành lập Trường ĐH Khoa học sức khỏe và Trường ĐH Công nghệ Môi trường; Thực hiện chuyển đổi số trong công tác quản trị, điều hành.
ĐH Quốc gia TP.HCM thực hiện chuyển đổi số để nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng linh hoạt trước tình hình dịch bệnh, mở rộng quy mô đào tạo theo hình thức song bằng, đào tạo tích hợp; Tiếp tục mở rộng quy mô kỳ thi đánh giá năng lực và tăng chỉ tiêu tuyển sinh đối với phương thức này, thí điểm đổi mới tuyển sinh theo hướng kết hợp nhiều tiêu chí;
Bên cạnh đó, ĐH Quốc gia TP.HCM thực hiện chiến lược nâng cao số lượng công bố quốc tế trong danh mục Scopus; Triển khai các chương trình, đề án nghiên cứu trọng điểm cấp quốc gia, các chương trình hợp tác với TP.HCM và các địa phương.
+ Xin ông chia sẻ thêm về hoạt động chuyển đổi số tại ĐH Quốc gia TP.HCM trong thời gian tới?
Trong giai đoạn đại dịch Covid-19, các thầy, cô đã tiếp cận và ngày càng nâng cao kỹ năng giảng dạy trực tuyến thông qua việc sử dụng các phần mềm Zoom, Google Meet, Microsoft Team, Powerpoint hay email/web. Tuy nhiên, chuyển đổi số ở giáo dục đại học không đơn giản chỉ là dạy học trực tuyến. Đó là công nghệ hóa toàn bộ tiến trình dạy và học, là tự động hóa quy trình nghiệp vụ và quản lý; mở rộng đối tượng, năng lực, phạm vi giảng dạy; nâng cao chất lượng đào tạo và khả năng đáp ứng công nghiệp.
Việc thực hiện chuyển đổi số toàn diện trong ĐH Quốc gia TP.HCM là một yêu cầu bắt buộc nhằm đáp ứng sự thay đổi, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị, nâng cao chất lượng đào tạo. Quá trình này cần các điều kiện về hạ tầng công nghệ, kinh phí, sự đồng bộ và sự sẵn sàng của các trường ĐH thành viên. Trước mắt, ĐH Quốc gia TP.HCM sẽ xây dựng đề án đào tạo nguồn nhân lực số (nhóm ngành công nghệ thông tin) phục vụ chuyển đổi số, phát triển kinh tế số và thúc đẩy xã hội số.
+ Cùng với công tác chuyên môn về đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, nhiều năm qua Đại học Quốc gia TP.HCM có nhiều hoạt động hướng nghiệp - tư vấn tuyển sinh (HN-TVTS) cùng Tạp chí Giáo dục TP.HCM tổ chức trải khắp các tỉnh thành để trợ giúp các học sinh chọn ngành nghề. Ông có thể đánh giá đôi chút về chương trình này và một số định hướng cho các năm tiếp theo?
Trong năm 2021, các hoạt động HN-TVTS bị gián đoạn, thay đổi phương thức phù hợp với tình hình phòng, chống dịch Covid-19. Tuy nhiên, với sự nỗ lực, tích cực và chủ động, công tác HN-TVTS đã đạt được một số kết quả tích cực. ĐH Quốc gia TP.HCM phối hợp Tạp chí Giáo dục TP.HCM triển khai Chương trình hướng nghiệp: 207 trường, 353.500 học sinh ở 9 tỉnh/thành; chương trình TVTS: 194 trường, 189.900 học sinh ở 11 tỉnh/thành, trong đó, nhiều nhất là học sinh ở khu vực Đông Nam bộ và ĐBSCL; thông tin về tuyển sinh và kỳ thi đánh giá năng lực năm 2021 của ĐH Quốc gia TP.HCM, triển khai chương trình hướng nghiệp “Cùng bạn chọn nghề cho tương lai” lần thứ 14…
Thời gian tới, ĐH Quốc gia TP.HCM tiếp tục duy trì hoạt động HN-TVTS tại các website và fanpage; tư vấn trực tuyến các vấn đề liên quan đến thông tin tuyển sinh; triển khai kế hoạch phối hợp với Tạp chí Giáo dục TP.HCM trong công tác hướng nghiệp, tư vấn tuyển sinh; đồng hành với các đơn vị truyền thông để tăng cường hiệu quả thông tin tuyển sinh.
+ Tết đến, xuân về ông có nhắn nhủ gì đến đội ngũ lãnh đạo, cán bộ quản lý, giảng viên và toàn thể sinh viên, học sinh trong hệ thống Đại học Quốc gia TP.HCM?
Thời gian tới, dịch bệnh Covid-19 được dự báo còn tiếp tục diễn biến phức tạp, tôi rất mong các em sinh viên sẽ luôn giữ được tinh thần kiên cường, bền bỉ vượt qua thách thức khó khăn, đạt nhiều thành tựu thông qua nỗ lực học tập, nghiên cứu và sáng tạo. Đặc biệt tôi kêu gọi các thầy cô giáo, hãy tiếp tục dành tâm huyết, cống hiến trí tuệ để ĐH Quốc gia TP.HCM góp phần xứng đáng vào sự phát triển của nền giáo dục ĐH nước nhà.
Tôi xin chúc quý thầy cô giáo và các em sinh viên, học sinh luôn mạnh khỏe, bình an, bước vào năm mới với tinh thần lạc quan, gặt hái nhiều thành công.
+ Xin cảm ơn ông!
Trần Văn Mạnh
(thực hiện)