Bất cứ quốc gia nào, bất cứ thời kỳ nào cũng cần đổi mới sáng tạo. Với Việt Nam, đổi mới sáng tạo phải là sự nghiệp của toàn dân; phải được triển khai đồng bộ, tổng thể, liên thông, toàn diện và phải kết nối với giá trị toàn cầu để từ đó tham gia vào quá trình đổi mới sáng tạo của thế giới.
Sinh viên làm việc nhóm trong một hoạt động học tập tại trường
Những điều này được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh tại chương trình “Dấu ấn TECHFEST - WHISE 2021” thuộc chuỗi hoạt động “Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia” và “Tuần lễ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo TP.HCM” do Bộ Khoa học - Công nghệ phối hợp UBND TP.HCM, Bộ Ngoại giao, Phòng thương mại công nghiệp Việt Nam tổ chức.
Sự nghiệp của toàn dân
Thủ tướng Phạm Minh Chính nhận định, năm 2021 mặc dù có nhiều khó khăn nhưng sự nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của nước ta đã đạt được những kết quả đáng trân trọng và hết sức ý nghĩa. Sự nghiệp đổi mới sáng tạo của Việt Nam cũng được xếp thứ 44 trên 135 nước trên thế giới, tuy nhiên chúng ta vẫn chưa đạt được như mong muốn của chính mình, đây là điều quan trọng. Chúng ta còn mong muốn một kết quả tốt hơn, một phong trào khởi nghiệp đổi mới sáng tạo mạnh mẽ, sâu rộng và hiệu quả hơn nữa.
Những kết quả đạt được của năm 2021, theo Thủ tướng có một số nguyên nhân như: Chúng ta bám sát đường lối, chủ trương của Đảng; chúng ta cụ thể hóa chính sách pháp luật của Nhà nước để thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, có sự nỗ lực, phấn đấu vươn lên của tất cả các chủ thể; có sự phối hợp liên kết trong và ngoài nước, kết hợp giữa phát huy sức mạnh nội lực với sức mạnh ngoại lực.
Thủ tướng khẳng định bất cứ quốc gia nào, bất cứ thời kỳ nào cũng cần đổi mới sáng tạo và đổi mới sáng tạo vừa là trung tâm vừa là động lực của sự phát triển. Hoạt động này phải xuất phát từ thực tiễn, bám sát và tôn trọng thực tiễn khách quan. Thủ tướng đề cập nhiều mục tiêu của khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, trong đó, trước hết là góp phần làm cho người dân được ấm no, hạnh phúc. Thứ hai, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo phải đạt được mục tiêu mà Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 13 đã đề ra; trong đó, có kế hoạch 5 năm, kế hoạch 10 năm, tầm nhìn đến năm 2045. Vì mục tiêu này chính là nghị quyết của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 13, chúng ta phải bám sát vào đường lối chủ trương của Đảng để tiến hành đổi mới sáng tạo. Thứ 3, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo phải góp phần bảo vệ độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ đất nước ta và bảo vệ bình yên cuộc sống cho nhân dân; góp phần vào hội nhập quốc tế.
Về quan điểm, Thủ tướng cho rằng, đổi mới sáng tạo là sự nghiệp của toàn dân nên chúng ta phải có cách tiếp cận toàn dân. Cùng với đó, hoạt động đổi mới sáng tạo phải được triển khai đồng bộ, tổng thể, liên thông, toàn diện, bao trùm ở tất cả bộ, ngành, địa phương, các cấp để tạo thành hiệu ứng, có sự lan tỏa, mang lại hiệu quả thiết thực và tổng thể; phải thành phong trào không phân biệt già trẻ, tôn giáo, vùng miền, giới tính... Đổi mới sáng tạo của Việt Nam phải kết nối với giá trị toàn cầu, với các chuỗi cung ứng toàn cầu để giá trị đổi mới sáng tạo đó được nhân lên nhiều lần và tham gia vào quá trình đổi mới sáng tạo của thế giới; thể hiện tinh thần trách nhiệm của chúng ta với cộng đồng quốc tế.
Đổi mới sáng tạo thời Covid-19
Để thực hiện các mục tiêu đề ra, Thủ tướng cũng yêu cầu tập trung vào nhiều nhiệm vụ. Thứ nhất, đổi mới sáng tạo phải thực hiện nhiệm vụ chống Covid-19, vì phòng chống Covid-19 hiệu quả mới phát triển kinh tế - xã hội được. “Từ bài học thực tiễn vừa qua, có thể nhìn thấy rất rõ khi chúng ta không có vắc-xin, chưa có thuốc chữa bệnh, chưa hiểu chủng Delta, chưa có nhiều kinh nghiệm, chúng ta phải áp dụng biện pháp hành chính để chống dịch. Dịch diễn biến phức tạp, nhanh chóng, khó lường buộc chúng ta phải dùng biện pháp cách ly. Khi cách ly thì nền kinh tế của đất nước, việc đi lại của người dân, cuộc sống tinh thần và vật chất của người dân bị đảo lộn. Việc đổi mới sáng tạo cần tập trung vào giải quyết vấn đề này, phòng chống dịch sao cho hiệu quả, phù hợp tình hình, điều kiện Việt Nam hiện nay” - Thủ tướng nói. Theo Thủ tướng, nhiệm vụ của đổi mới sáng tạo cần cụ thể hóa được 3 trụ cột chống dịch là: Cách ly, xét nghiệm, điều trị. Sáng tạo, đổi mới sao cho việc cách ly, xét nghiệm và điều trị có hiệu quả, khoa học, tiết kiệm, phù hợp.
Thời gian qua, nhiều trường ĐH khuyến khích sinh viên phát triển đồ án tốt nghiệp thành những đề án khởi nghiệp thiết thực. Ảnh sinh viên Trường ĐH Quốc tế Hồng Bàng trong một hoạt động nghiên cứu đổi mới sáng tạo phương pháp thực nghiệm thực hành
Nhiệm vụ thứ hai, đổi mới sáng tạo phải nhằm phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Cụ thể, phục hồi và phát triển kinh tế như thế nào trong điều kiện của nước ta, làm sao giải quyết được bài toán trước mắt lẫn lâu dài cũng như cách nào để trong tình hình đặc biệt thì có được giải pháp đặc biệt. Thứ ba, đổi mới sáng tạo phải góp phần cơ cấu lại nền kinh tế của đất nước. “Chúng ta đang phải cơ cấu lại nền kinh tế từ chiều rộng đến chiều sâu; từ dựa vào lao động, tài nguyên sang dựa vào trí tuệ con người; điều này cần đổi mới sáng tạo. Đổi mới sáng tạo cần hướng đến việc cơ cấu lại nền kinh tế như thế nào; công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ ra sao để phù hợp điều kiện hoàn cảnh đất nước dựa trên những tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh”- Thủ tướng nhấn mạnh. Thứ tư, đổi mới sáng tạo phải phục vụ những vấn đề đang nổi lên như: Biến đổi khí hậu, nước biển dâng, sự nóng lên của trái đất; cạn kiệt tài nguyên; già hóa dân số; phát triển xanh, chuyển đổi năng lượng xanh - sạch… Đổi mới sáng tạo còn phải tập trung vào chuyển đổi số; tập trung vào phục vụ lĩnh vực y tế, giáo dục, nông nghiệp; góp phần xóa đói giảm nghèo… - đây là những vấn đề thời sự của đất nước.
Đề cập những giải pháp thực hiện, Thủ tướng cho rằng trước tiên cần tổng kết lại những đổi mới sáng tạo của chúng ta, kể cả của cha ông ta ngày xưa. Trên cơ sở nền tảng đổi mới sáng tạo của thế hệ cha ông đi trước, chúng ta kế thừa và phát huy. Đây là điều rất quan trọng, vì chúng ta muốn làm được cái mới phải tổng kết được cái cũ. Bên cạnh đó, cần phát huy tối đa nguồn lực con người Việt Nam; xây dựng thể chế xuất phát từ thực tiễn, bám sát, tôn trọng thực tiễn và lấy thực tiễn làm thước đo; hợp tác quốc tế; đầu tư thích đáng cho các doanh nghiệp khởi nghiệp. Đặc biệt, phải có giải pháp hình thành thị trường khoa học, thị trường về đổi mới sáng tạo…
Mê Tâm