Các sân chơi, câu lạc bộ nghệ thuật trong nhà trường ngày càng nở rộ, trở thành vườn ươm giúp học sinh phát huy năng khiếu, phát triển tài năng, gầy dựng nên những hạt nhân để nhà trường tổ chức các hoạt động văn hóa.
Một buổi học đàn tranh của học sinh Trường TH Nguyễn Trường Tộ (Q.4)
Sau 5 năm triển khai, Đề án “Giáo dục âm nhạc dân tộc trong trường học trên địa bàn TP.HCM giai đoạn 2016-2020” do UBND TP.HCM ban hành đã bước đầu “đơm hoa, kết trái”…
Níu chân học sinh
Chiều thứ tư hàng tuần, sau khi tan học, em Đặng Nguyễn Phương Trang (học lớp 3/4 Trường TH Nguyễn Thái Học, Q.1) nán lại trường để tham gia Câu lạc bộ Đờn ca tài tử do nhà trường tổ chức. Từ câu lạc bộ này, Trang đã thuộc rất nhiều bài đờn, không chỉ hát cho ba mẹ nghe mà còn tham gia biểu diễn trong các hoạt động lễ hội của nhà trường. Ngoài Câu lạc bộ Đờn ca tài tử, trường Nguyễn Thái Học còn mở Câu lạc bộ Trống hội dân tộc thu hút đông đảo học sinh trong trường tham gia. Sau mỗi buổi học, tiếng trống, tiếng đàn lại vang lên trong ngôi trường mang sứ mệnh “tiên tiến, hội nhập”. Cô Trần Bé Hồng Hạnh (Hiệu trưởng nhà trường) cho biết ban đầu những câu lạc bộ về âm nhạc dân tộc cũng gặp khó khi không nhận được sự đồng thuận của phụ huynh và học sinh do còn quá mới mẻ. Để chinh phục phụ huynh và học sinh, nhà trường cố gắng mời các nghệ sĩ gạo cội ở từng loại hình tham gia hướng dẫn, dìu dắt học sinh trong các buổi học. “Sau một thời gian triển khai, các sân chơi đã thu hút đông đảo học sinh tham gia. Nhiều em say mê rèn luyện, trở thành những hạt nhân trong các hoạt động lễ hội của nhà trường, mang đến nhiều tiết mục độc đáo, có tính giáo dục cao, giúp lan tỏa tình yêu âm nhạc dân tộc đến học sinh toàn trường. Đặc biệt là tạo ra môi trường giáo dục vui tươi, lành mạnh, mỗi ngày đến trường với học sinh là một ngày vui”, cô Hạnh nói.
Chia sẻ về hành trình đưa âm nhạc dân tộc vào nhà trường, thầy Phan Anh Tuấn (Hiệu trưởng Trường TH Nguyễn Trường Tộ, Q.4) cho biết nhà trường nghiên cứu thành lập các câu lạc bộ âm nhạc phù hợp với lứa tuổi học sinh như đàn tranh, sáo trúc, trống kèn. Các câu lạc bộ hoạt động miễn phí, do chính giáo viên nhà trường gầy dựng. Song song đó, hoạt động âm nhạc dân tộc cũng được nhà trường triển khai thông qua các chuyên đề trải nghiệm, giới thiệu đến học sinh nhiều loại hình như hát tuồng, hát bội, cải lương… Theo thầy Tuấn, bằng nhiều cách thức tổ chức khác nhau nhưng đều hướng đến mẫu số chung là nuôi dưỡng tâm hồn học sinh bằng âm nhạc truyền thống, để các em có thêm hiểu biết, thêm yêu các loại hình âm nhạc của dân tộc. “Vài năm nay, trong nhiều hoạt động lễ hội của nhà trường, những tiết mục văn nghệ đều do học sinh trong các câu lạc bộ biểu diễn. Ngoài đem đến không khí vui tươi, các tiết mục còn giúp nhà trường thực hiện mục tiêu giáo dục, lan tỏa rộng rãi âm nhạc dân tộc trong học đường. Các hoạt động trải nghiệm âm nhạc cũng là cách nhà trường đổi mới hoạt động giáo dục, níu chân học sinh mỗi ngày đến trường”, thầy Tuấn chia sẻ.
Chung tay góp sức cùng nhà trường trong nỗ lực đưa âm nhạc dân tộc đến gần học sinh, từng địa phương cũng có các cách làm riêng. Cụ thể, tại Q.1, Liên hoan âm nhạc dân tộc cấp tiểu học được tổ chức từ năm học 2017-2018 đã trở thành sân chơi truyền thống, là nơi để thắp lên tình yêu âm nhạc dân tộc trong học sinh. Còn tại Q.4, địa phương này thường xuyên tổ chức chương trình sân khấu học đường, giúp từng nhà trường nhân rộng hơn nữa các loại hình âm nhạc dân tộc ở đơn vị mình…
Gìn giữ và lan tỏa
Đề án “Giáo dục âm nhạc dân tộc trong trường học trên địa bàn TP.HCM giai đoạn 2016-2020” với lộ trình chia làm 3 giai đoạn: Giai đoạn tìm hiểu thị hiếu âm nhạc và thành lập câu lạc bộ; giai đoạn nghe, nhận biết, thưởng thức và có cảm xúc về âm nhạc dân tộc; giai đoạn thực hành biểu diễn âm nhạc dân tộc. Nhìn lại hành trình đưa âm nhạc dân tộc vào trường học sau 5 năm triển khai, có thể nhận thấy điều được nhất là đã tạo ra một thế hệ học sinh biết, hiểu và xa hơn là giữ gìn, lan tỏa âm nhạc dân tộc đến bạn bè quốc tế. Trường THPT Phú Nhuận (Q.Phú Nhuận) được xem là một trong những đơn vị tiên phong trong việc đưa âm nhạc dân tộc vào nhà trường ngay từ những ngày đầu dự án được triển khai. Không chỉ triển khai qua các chuyên đề, loại hình âm nhạc truyền thống này còn được giáo viên bộ môn ngữ văn, GDCD mạnh dạn lồng ghép trong hoạt động giảng dạy. Câu lạc bộ Hồn dân tộc do cô Phạm Thị Thu Hiền (Tổ trưởng Tổ GDCD nhà trường) thành lập đã từng bước gầy dựng nên một đội ngũ học sinh có kiến thức, hiểu biết chuyên môn về các loại hình âm nhạc dân tộc như đàn, ca, sáo nhị, phục vụ đổi mới môn học và phục vụ cho các hoạt động của nhà trường. Đặc biệt, câu lạc bộ còn vươn xa hơn khi đem tình yêu âm nhạc truyền thống giới thiệu đến bạn bè quốc tế trong các tiết học… không biên giới. “Không chỉ ngôn ngữ, âm nhạc cũng được xem là tiếng nói của mỗi quốc gia. Việc giáo dục học sinh không chỉ là trao cho học sinh kiến thức văn hóa trong mỗi bộ môn mà còn trao cho các em hiểu biết về truyền thống dân tộc, trong đó có âm nhạc dân tộc. Chỉ khi hiểu, biết và yêu, các em mới có ý thức trách nhiệm trong việc giữ gìn và lan tỏa, hình thành bản sắc cá nhân của riêng mình trong môi trường hội nhập”, cô Hiền bày tỏ.
Tiết mục múa trong Liên hoan âm nhạc dân tộc bậc tiểu học do Phòng GD-ĐT Q.1 tổ chức
Cũng đưa âm nhạc dân tộc vào bộ môn giảng dạy, thầy Đặng Ngọc Ngận (giáo viên môn ngữ văn Trường THPT Phạm Phú Thứ, Q.8) lại “thắp lên ngọn lửa” qua những bài giảng… cải lương đặc sắc. Các bản phối cải lương được thầy Ngận mày mò cải biên từ những tác phẩm văn học vừa giúp học sinh dễ hiểu bài, vừa giới thiệu đến các em về âm nhạc dân tộc với quan điểm… mưa dầm thấm lâu. “Ban đầu, học sinh có thể vì tò mò, vì mới lạ mà bị thu hút vào bài giảng, vào các bài cải lương. Nhưng càng về sau, chất cải lương đó càng thấm vào học sinh, các em sẽ thấy cải lương không sến sẩm, không màu mè mà rất giản dị, mộc mạc, chân phương như chính vùng đất và con người phương Nam. Chính từ hành trình thắp lửa đó, học sinh giờ không chỉ yêu cải lương, ham thích nghe cải lương mà nhiều em thậm chí còn ca cải lương rất mùi”, thầy Ngận vui vẻ nói.
Kết thúc 5 năm thực hiện đề án, đến thời điểm này, nhiều giáo viên và nhà trường đã hình thành nếp, sẵn đà đưa âm nhạc dân tộc lan tỏa sâu rộng hơn nữa trong các hoạt động giáo dục tại đơn vị mình.
Bài, ảnh: Quang Long