Đại dịch Covid-19 đã để lại cho nhân loại những dấu ấn đặc biệt, hãi hùng, đã cướp đi hàng triệu sinh mạng con người, đã gây ảnh hưởng xấu đến toàn xã hội về kinh tế, xã hội, đến việc học hành của con trẻ và mọi phương diện sinh hoạt của đời sống!
Học sinh TP.HCM tiêm vắc-xin phòng bệnh Covid-19. Ảnh: Y.Hoa
1.Chúng ta cảm ơn vắc-xin, cảm ơn ngành y tế, cảm ơn các nhà lãnh đạo đã tổ chức, chỉ đạo và cảm ơn các lực lượng xã hội đã đồng hành hợp tác để TP.HCM nói riêng và đất nước nói chung vượt qua đại dịch. Cửa trường đã được mở lại, thầy trò, bạn bè cùng lớp, cùng trường lại vui đùa học tập để kết thúc một năm học dù có nhiều khó khăn thử thách!
Hè về, những hoạt động chuẩn bị năm học mới bắt đầu. Mỗi thầy, cô giáo chúng ta đều có những cảm xúc riêng nhưng cảm xúc chung về trường lớp, về thầy - trò với những nội dung giáo dục được đọng lại:
- Một là nhận thức về xã hội, về thế giới, trái đất như nhỏ lại, mọi dân tộc không phân biệt màu da hay lãnh thổ như gần gũi nhau hơn. Hôm nay Covid xuất hiện ở một địa phương, một quốc gia thì hôm sau đã lan rộng đến nhiều địa phương khác và nhiều quốc gia khác.
Con người không thể sống cho riêng mình mà nhận thức rõ giá trị của sự liên đới, gắn bó thật chặt chẽ với thế giới xung quanh và với cộng đồng không thể tách rời; từ đó mà mỗi người sống phải có trách nhiệm với bản thân và với cộng đồng, không buông thả, tùy tiện theo thói quen lạc hậu của riêng mình.
Chi đoàn giáo viên Trường THPT Bùi Thị Xuân trao quà cho học sinh bị ảnh hưởng bởi Covid-19. Ảnh: H.Triều
- Hai là môi trường, chỗ dựa quan trọng của con người, là hơi thở của sự sống không còn là một thực thể xa lạ mang tính lý thuyết trong sách vở.
Mỗi hành vi lệch chuẩn của con người làm ảnh hưởng môi trường dù rất nhỏ như xả rác bừa bãi, sử dụng điện nước phung phí cho đến việc chặt phá cây rừng, làm ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí… đã để lại những di chứng thật tai hại cho môi trường sống không thể bỏ qua, phải đấu tranh tích cực trong xã hội và trong mỗi nhận thức của mình.
-Ba là những kiến thức y học và vệ sinh cần thiết của đời sống con người trong sách vở được minh họa một cách rất cụ thể trong thực tế giúp con người phải sống văn minh hơn, hiện đại hơn cho sức khỏe bản thân và cộng đồng.
“Trước khi ăn phải rửa tay” là bài học vỡ lòng của thời niên thiếu nhưng chỉ khi Covid-19 xuất hiện chúng ta mới nhận thức được một cách sâu sắc về ý nghĩa của việc vệ sinh đôi tay và những thông điệp khác về vệ sinh, sức khỏe trong đời sống hàng ngày. Thể dục thể thao đúng cách, sử dụng dinh dưỡng lành mạnh, quan hệ giữa con người với con người khoa học, văn minh là những giá trị phải được phổ biến, truyền bá rộng rãi trong mỗi gia đình và trong cộng đồng mà trước hết là trong trường học.
Thầy và trò đã được trở lại trường học trực tiếp sau một thời gian dài học online vì dịch bệnh Covid-19. Ảnh: Y.Hoa
2.Giáo dục thế giới và nhân loại là một nội dung quan trọng trong chương trình giáo dục phổ thông, kiến thức phổ thông về thế giới và nhân loại rất hữu ích cho con người trong đời sống xã hội ngày nay khi mà xu thế công dân toàn cầu đang có chiều hướng phát triển mạnh mẽ và sâu rộng. Chúng ta đã dạy cho học sinh về Địa lý thế giới, Lịch sử thế giới, những tác phẩm văn chương tiêu biểu của thế giới, về sự phát triển về khoa học kỹ thuật của nhân loại… Nhưng có lẽ sự cảm nhận về thế giới chưa bao giờ sâu sắc bằng cuộc chiến với Covid-19 trong hơn 2 năm qua.
Giáo dục về thế giới không phải để làm bá chủ thế giới mà làm cho học sinh có cái nhìn rộng hơn về cuộc sống nhằm mở rộng tầm nhìn cho những người chủ tương lai của đất nước và nhân loại, sống văn minh hơn, có trách nhiệm hơn với cộng đồng, với xã hội, không hẹp hòi ích kỉ chỉ vì những tiện ích cá nhân nhất thời mà thiếu trách nhiệm với cộng đồng với xã hội, thiếu trách nhiệm với cả bản thân của mình.
Giáo dục nước ta qua nhiều giai đoạn của lịch sử các bậc tiền nhân không nói nhiều về thế giới và nhân loại nhưng đã thể hiện sâu sắc giá trị nhân văn: “Thương người như thể thương thân” hay “Thế giới như chung một nhà” đã xây dựng được nhiều thế hệ thân thiện, bao dung, biết sống vì người khác, lấy việc nhân nghĩa làm giá trị đạo đức cho mình và cho gia tộc. Xã hội đã loại bỏ, giảm thiểu hiệu quả những hành động phi nhân nhờ vào tầm nhìn và trách nhiệm với cộng đồng của mỗi người dân.
Covid là một đại dịch đã đi qua và để lại nhiều di chứng! Nhà giáo chúng ta hãy lấy đó làm bài học sinh động cho học sinh trong chương trình giáo dục phổ thông mới đang được bắt đầu.
(Tháng 6-2022)
TS. Huỳnh Công Minh
(Nguyên Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM)