+ Hỏi: Tôi lần đầu làm mẹ, con gái sắp được 4 tháng. Bạn bè khuyên tôi nên cho bé ăn dặm sớm. Thưa BS, trẻ từ độ tuổi nào thì nên ăn dặm và chế độ ăn như thế nào là phù hợp? (Nguyễn Thị Lành, Q.Bình Thạnh, TP.HCM)
+ Trả lời: ThS.BS Mai Quang Huỳnh Mai - Phó khoa Dinh dưỡng, BV Nhi đồng 2 - cho biết, khi trẻ đến độ tuổi 4-6 tháng, ngoài sữa mẹ, cha mẹ cần cho trẻ làm quen với những loại thức ăn phong phú đa dạng hơn (ăn dặm). Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể cho con ăn dặm đúng.
Vậy nên, cha mẹ không cho trẻ ăn trước 4 tháng tuổi (tính theo tuổi sinh đủ tháng) vì lý do trẻ cần được tận hưởng tối đa nguồn dinh dưỡng từ sữa mẹ để đảm bảo đủ năng lượng cho trẻ phát triển và cần có sự phát triển thần kinh - vận động phù hợp để có thể nuốt thức ăn sệt/đặc mà không sặc hay nghẹn. Trước 4 tháng tuổi trẻ còn phản xạ đẩy lưỡi chống lại bất kỳ vật gì chạm vào môi (phản xạ này thường mất khi trẻ 4-5 tháng tuổi), gây khó khăn cho chúng ta trong việc tập trẻ ăn. Sau 4 tháng hệ tiêu hóa đã tương đối hoàn chỉnh, có thể giúp bé tiêu hóa những thức ăn khác ngoài sữa.
Không cho trẻ ăn quá trễ (sau 6 tháng) vì tăng nguy cơ chậm tăng trưởng ở trẻ (bé chỉ bú sữa mẹ, sữa công thức thì năng lượng không đảm bảo cho phát triển). Trẻ dễ từ chối thức ăn đặc và tăng nguy cơ dị ứng thức ăn.
Trong giai đoạn đầu tiên, quan trọng là tập cho trẻ làm quen dần với mùi vị thức ăn và độ đặc của thức ăn mới, không quan trọng số lượng và theo dõi sát phản ứng dị ứng thức ăn. Nếu trẻ có viêm da cơ địa/chàm da hoặc trong gia đình trẻ có cha mẹ hoặc anh chị em ruột có cơ địa dị ứng (như mề đay, viêm mũi dị ứng, hen, chàm da), nên cho ăn dặm từ 4 tháng tuổi (bao gồm cả những loại thức ăn dễ gây dị ứng) nhằm giúp giảm nguy cơ trẻ bị dị ứng thức ăn sau này. Các bước tập cho trẻ ăn: ngửi - nếm - ăn lượng ít sau tăng dần nếu trẻ không có biểu hiện dị ứng.
Nên cho trẻ ăn bằng thìa chứ không dùng bình bú. Kích thích thị giác cho trẻ bằng những vật dụng chứa thức ăn có màu sắc và hình thù ngộ nghĩnh. Khi trẻ trên 8 tháng tuổi, khuyến khích trẻ tự bốc ăn sẽ giúp trẻ hào hứng với bữa ăn hơn.
Cho trẻ ăn một loại thức ăn đơn trong 3-5 ngày, thăm dò phản ứng dị ứng, có thể bắt đầu bằng bột ngũ cốc đơn pha chung với sữa mẹ vắt/sữa công thức/nước ấm. Đầu tiên cho bé ăn lỏng, 1 bữa/ngày với lượng rất ít (khoảng 5ml), dần dần cho ăn sệt và nhiều hơn với số lần tăng lên (bột mì chỉ nên dùng sau 6 tháng tuổi). Nếu trẻ đã lớn hơn 6 tháng tuổi, không có biểu hiện dị ứng với loại thức ăn đơn đầu tiên, có thể cho kèm thêm một loại thức ăn khác (rau củ, trái cây, thịt) nghiền nát, lượng ít, không nêm. Mẹ theo dõi bé, nếu thấy ổn có thể tiếp tục với những loại thức ăn khác bao gồm cả những loại thức ăn dễ gây dị ứng (sữa công thức, trứng, đậu phộng, các loại hạt khác, đậu nành, cá…).
Khi trẻ đã có thể ăn thức ăn phối hợp và trẻ trên 6 tháng, có thể chế biến cho trẻ cháo/ mì, nui, bún… với đủ 4 nhóm thực phẩm (tinh bột/ đạm/ béo/ chất xơ và vitamine) với hình thức từ lỏng đến đặc, từ mịn đến thô, từ ít đến nhiều và thay đổi thức ăn đa dạng để đảm bảo đủ chất. Nên cho trẻ ăn trái cây cả xác (nạo tán nhuyễn). Với nước trái cây xay, chỉ nên cho bé dùng khi con trên 12 tháng.
D.Thương (ghi)