Cung cấp giáo dục có chất lượng công bằng cho tất cả mọi người là một trong những mục tiêu phát triển bền vững năm 2030 của Liên hợp quốc. Để đạt được mục tiêu này, các tổ chức quốc tế và chính quyền quốc gia và địa phương đã đầu tư rất nhiều vào việc mở rộng giáo dục.
Các bà mẹ đã nhận được quá ít sự chú ý về cách họ ảnh hưởng đến các thế hệ của con cái. Ảnh: GettyImages
Tại Canada, luật quy định trẻ em phải đi học cho đến một độ tuổi nhất định. Kể từ những năm 1950, các chính sách liên quan đến nghiên cứu sau trung học đã dẫn đến việc thành lập các tổ chức sau trung học mới và tăng tuyển sinh sau trung học.
Nghiên cứu mới cho thấy rằng trong nhiều thập kỷ trước, nếu một người cha được giáo dục tốt, đứa trẻ cũng có khả năng đạt được thành công trong học tập, nhưng điều này ngày nay ít xảy ra hơn. Ngược lại, tình trạng giáo dục của các bà mẹ ngày nay có ảnh hưởng lớn hơn đến tình trạng giáo dục của con họ so với trước đây.
Cuộc cách mạng giới tính
Nghiên cứu về sự thay đổi giữa các thế hệ thường tập trung vào việc thành tích của trẻ em có liên quan như thế nào với thành tích của cha.
Mặc dù các bà mẹ đóng vai trò trung tâm trong việc nuôi dạy con cái, nhưng họ nhận được quá ít sự quan tâm trong cách hiểu chính thống về sự dịch chuyển giữa các thế hệ.
Trong bối cảnh mở rộng giáo dục toàn cầu và cuộc cách mạng giới, phụ nữ đã đạt được những thành tựu đáng kể trong giáo dục. Ví dụ, ở Hoa Kỳ, phụ nữ đã vượt qua nam giới về giáo dục, lần lượt nhận được 58%, 61% và 55% tổng số bằng cử nhân, thạc sĩ và tiến sĩ trong năm 2019-2020.
Tương tự như vậy, ở Canada, phụ nữ đã vượt trội so với nam giới trong giáo dục đại học, chiếm gần 60% bằng cử nhân và thạc sĩ tính đến năm 2020.
Với sự gia tăng về giáo dục của phụ nữ, các bà mẹ có học thức truyền lại cho con cái họ không chỉ khả năng nhận thức và nguồn lực tài chính mà còn cả khát vọng, giá trị và bí quyết giáo dục, tất cả đều giúp nâng cao vị thế giáo dục của con cái họ.
Dữ liệu nghiên cứu toàn cầu
Để hiểu tầm quan trọng của các bà mẹ đối với sự dịch chuyển giáo dục giữa các thế hệ trên khắp thế giới, chúng tôi đã kết hợp dữ liệu từ 545 cuộc khảo sát quy mô lớn hiện có từ 106 xã hội ở châu Phi, châu Á và Thái Bình Dương, châu Âu, châu Mỹ Latinh, Trung Đông và Bắc Mỹ.
Bộ dữ liệu bao gồm 1,79 triệu cá nhân sinh từ năm 1956 đến 1990, những người đã cung cấp thông tin hợp lệ về bản thân họ cũng như trình độ học vấn của cả cha và mẹ họ.
Khi phân tích bộ dữ liệu toàn cầu này, chúng tôi đã so sánh cách các ông bố bà mẹ tác động đến tình trạng giáo dục của con cái họ.
Các bà mẹ đi đầu
Theo lý thuyết hiện đại hóa cổ điển, mở rộng giáo dục được kỳ vọng sẽ thúc đẩy sự dịch chuyển giữa các thế hệ bằng cách cân bằng các cơ hội giáo dục.
Kỳ vọng “bình đẳng” này sẽ đúng nếu chúng ta chỉ nhìn vào mối liên hệ giữa người cha và con cái của họ. Theo các phân tích về bộ dữ liệu toàn cầu của chúng tôi, khi giáo dục được mở rộng theo thời gian, mối liên hệ giữa cha và con trong tình trạng giáo dục đã trở nên yếu đi.
Vai trò quan trọng của các người mẹ đối với sự thay đổi xã hội của con cái họ thường bị bỏ qua. Ảnh: GettyImages
Tuy nhiên, trái ngược với kỳ vọng “bình đẳng hóa”, mối liên hệ giữa mẹ và con trong tình trạng giáo dục đã phát triển mạnh mẽ hơn nhiều khi giáo dục được mở rộng theo thời gian.
Ví dụ, ở châu Âu, trình độ học vấn của phụ nữ gắn liền với trình độ học vấn của mẹ họ hơn là trình độ học vấn của cha họ. Một xu hướng tương tự cũng được quan sát thấy ở các khu vực khác trên thế giới, nơi tầm quan trọng của việc giáo dục của các bà mẹ đã bắt kịp và thậm chí vượt xa tầm quan trọng của những người cha trong việc hình thành tình trạng giáo dục của con cái họ.
Giá trị của người mẹ và việc làm mẹ
Việc thiếu quan tâm đến các bà mẹ trong sự thay đổi giữa các thế hệ phản ánh những định kiến giới cố hữu nhấn mạnh mối quan hệ cha con. Ví dụ, nghiên cứu có truyền thống liên kết “nền tảng gia đình” với trình độ học vấn, nghề nghiệp, nguồn lực và địa vị xã hội của người cha.
Thật vậy, mặc dù có sự đồng thuận về tầm quan trọng của các bà mẹ với tư cách là người chăm sóc, nhưng vai trò quan trọng của các bà mẹ đối với khả năng xã hội của con cái họ thường bị bỏ qua trong nghiên cứu, hoạch định chính sách và xã hội nói chung.
Bằng cách tiết lộ mối liên hệ ngày càng tăng giữa tình trạng giáo dục của các bà mẹ và con cái của họ trên khắp thế giới, nghiên cứu của chúng tôi cho thấy sự đóng góp ngày càng tăng của các bà mẹ đối với sự thay đổi giữa các thế hệ. Bằng chứng mới này cho thấy vai trò mạnh mẽ của các bà mẹ trong việc định hình sự bình đẳng và bất bình đẳng về giáo dục và xã hội, ngoài vai trò nuôi dạy con cái của các bà mẹ ở nhà.
Khi các gia đình chỉ có một bà mẹ trở nên phổ biến hơn, những thay đổi trong cấu trúc gia đình có thể làm tăng thêm tầm quan trọng của các bà mẹ trong sự thay đổi giữa các thế hệ. Nghiên cứu trong tương lai cũng có thể kiểm tra xem sự thay đổi giữa các thế hệ hoạt động như thế nào trong các gia đình có cha mẹ đồng tính, chuyển giới hoặc không song tính.
Ngày của mẹ là một lời nhắc nhở kịp thời không chỉ về tầm quan trọng to lớn của các bà mẹ trong cuộc sống cá nhân của chúng ta mà còn là nhu cầu nhìn nhận và công nhận giá trị của các bà mẹ và những gì họ làm cho tất cả chúng ta trong xã hội rộng lớn hơn.
Thủy Phạm (Theo Theconversation)