Vừa qua có một vài sự cố về từ ngữ trong các văn bản chỉ đạo của một số cơ quan quản lý như câu văn tối nghĩa, sai nghĩa, sai chính tả, sai ngữ pháp… mà chúng ta đã biết khiến nội dung bị diễn đạt sai - tất cả đều đã, đang và sẽ bị đổ lỗi cho nhân viên đánh máy! Theo tôi, cái căn nguyên sâu xa của sự việc trên là do coi thường việc dạy và học môn ngữ văn trong nhà trường. Và đây chính là vấn đề của bài viết nhỏ này: Tôi muốn bàn đến câu chuyện khác, tưởng chẳng liên quan nhưng hóa ra lại vô cùng liên quan, đó là vấn đề dạy và học ngữ văn trong nhà trường hiện nay. Văn học tham dự vào đời sống hàng ngày y như không khí vậy. Phải khi ngạt thở người ta mới biết giá trị của thứ không nhìn thấy, không để ý. Nói dễ hiểu hơn thì hễ mở mắt ra, từ trên giường bước xuống, nói câu đầu tiên trong ngày, mỗi người đều đã cần đến văn học. Nhưng liệu mấy ai, kể cả các bậc phụ huynh hết lòng vì tương lai con em mình, hiểu được chuyện này? Tôi tin là không nhiều và đấy mới thực sự là bi kịch lâu dài. Do những quan niệm thực dụng và lệch lạc về tính ích lợi, ngữ văn vốn là môn nền tảng không chỉ tạo ra học vấn mà quan trọng hơn là tạo ra những dưỡng chất nuôi nấng tâm hồn, càng ngày cứ càng bị coi thường, thậm chí coi rẻ. Trò chán học, thấy học chẳng mấy ích lợi cho việc kiếm tiền nhanh chóng, thành thử thầy cũng đâm chán dần. Thế là cả thầy lẫn trò thi nhau dìm môn học này xuống đáy! Đó là lý do vì sao nhiều sinh viên ĐH vẫn viết những câu văn lủng củng, thiếu chủ ngữ, chấm phẩy lung tung; đó là lý do tại sao nhiều học sinh ngày nay không thể viết nổi một bức thư ra hồn; đó là nguyên nhân của việc người ta cứ ít dùng ngôn ngữ dần trong các vụ việc hiểu sai nhau trên đường phố, trong nhà hàng, trong công sở mà thay vào đó là nắm đấm hoặc các kiểu hung khí… Nói ngắn gọn lại, việc coi thường môn ngữ văn trong nhà trường là nguyên nhân của hầu hết những thứ lố bịch liên quan đến ngôn ngữ, liên quan đến ứng xử hiện nay. Việc cho ra đời những khẩu hiệu, những biểu ngữ… trái tai, gai mắt, gây hiểu nhầm rất tức cười và tiềm ẩn những chuyện nguy hiểm không chỉ mang tính tất yếu, mà còn là một thứ “quả đắng” xã hội phải nhận!
Nhà văn Tạ Duy Anh (Hà Nội)