Khi chuẩn bị cho việc học sinh quay trở lại trường học, chúng ta nên hiểu được mối quan tâm về việc làm thế nào để hạn chế sự lây lan của Covid-19 trong trường học. Các chuyên gia về chất lượng không khí ở Úc đã khuyến nghị rằng nên lắp đặt máy lọc không khí với bộ lọc không khí dạng hạt (Hepa) hiệu quả cao trong tất cả các lớp học.
Cần giữ khoảng cách và đeo khẩu trang để giảm thiểu việc tiếp xúc với virus khi tiếp xúc gần. Ảnh: PA Images
Trong khi đó, Chính phủ Xứ Wales (Anh) đã dành 6 triệu bảng Anh cho các công nghệ không khí - cụ thể là cảm biến carbon dioxide và máy khử trùng ozone. Mặc dù, việc triển khai máy khử trùng ozone hiện đang bị tạm dừng, chờ bằng chứng hỗ trợ việc sử dụng chúng.
Điều này đặt ra một số câu hỏi. Các lựa chọn công nghệ làm sạch không khí khác nhau này là gì? Chúng ta có thể làm gì mà không cần mở cửa sổ? Và thông gió quan trọng như thế nào trong việc hạn chế sự lây lan của Covid-19?
Là chuyên gia về chất lượng không khí trong nhà, tôi đã dành 18 tháng qua để viết hướng dẫn kỹ thuật làm sạch không khí và thông gió Covid-19, đồng thời thực hiện nghiên cứu về nguy cơ nhiễm Covid-19 trong nhà.
Chúng tôi đã phát triển cái gọi là chỉ số phơi nhiễm tương đối: một công cụ để so sánh nguy cơ tiếp xúc với virus ở các môi trường trong nhà khác nhau. Điều này đã được sử dụng bởi nhóm cố vấn khoa học của Chính phủ Anh cho các trường hợp khẩn cấp (Sage) trong việc soạn thảo lời khuyên về hệ thống thông gió cho trường học, nơi làm việc và các tòa nhà công cộng khác.
Công nghệ làm sạch không khí mới
Hệ thống lọc, chẳng hạn như máy lọc không khí cấp Hepa, từ lâu đã được sử dụng trong nhà để đối phó với bụi và ô nhiễm trong không khí. Nghiên cứu đã chứng minh hiệu quả của chúng trong việc thay thế khí độc hại - các hạt rắn và lỏng lơ lửng trong không khí - chẳng hạn như khí thải từ khói xe hơi, cũng như loại bỏ các khí hô hấp mà người bị bệnh thở ra có thể chứa virus.
Một lựa chọn khác đang được thử nghiệm, cùng với bộ lọc Hepa, trong các trường học ở Bradford, là chiếu xạ diệt khuẩn bằng tia cực tím (UGVI). Hệ thống UGVI, sử dụng tia UV để tiêu diệt vi trùng trong không khí, đã được sử dụng trong nhiều thập kỷ để giảm lây truyền nhiều bệnh, đặc biệt là bệnh lao. Tuy nhiên, chúng phải được lắp đặt và bảo trì cẩn thận để bảo vệ người ở gần đó khỏi tia UV nguy hiểm.
Chưa có nhiều nghiên cứu về việc sử dụng các bộ lọc Hepa độc lập trong các tòa nhà thực tế để đánh giá khả năng giảm lây truyền virus qua đường hô hấp, mặc dù có các bằng chứng tốt cho thấy chúng có thể loại bỏ các chất độc hại mà virus có thể phát tán ra. Tuy nhiên, bộ lọc này có thể gây ồn ào và tốn kém cho người sử dụng. Điều quan trọng là hiện nay không có phương pháp tiêu chuẩn nào để kiểm tra hiệu suất của chúng và không có hướng dẫn về bảo trì.
Một tấm biển được đặt bên ngoài một lớp học đã được khử trùng tại Trường Tiểu học Queen’s Hill ở Costessey gần Norwich. Ảnh: PA Images
Một lựa chọn khác đã được phổ biến là sử dụng máy khử trùng ozone, để làm sạch bề mặt hoặc không khí. Vấn đề ở đây là ozone hoạt động hóa học và phản ứng với tất cả các loại chất được tìm thấy trong không gian trong nhà.
Ví dụ, ozone có thể phản ứng với hydrocacbon trong đồ đạc hoặc dầu tự nhiên để lại trên bề mặt bàn tay, để tạo ra các hóa chất có thể gây hại cho sức khỏe, bao gồm cả formaldehyde. Vì lý do này, Sage cảnh báo không sử dụng những máy này trong nhà.
Có những công nghệ làm sạch không khí khác đang được xem xét, nhưng một câu hỏi rộng hơn là: làm sạch không khí có cần thiết để hạn chế sự lây lan của Covid-19 không? Hay hệ thống thông gió đầy đủ có đủ tốt không?
Việc thông gió đối với Covid-19
Hầu hết mọi người bị nhiễm Covid-19 do hít thở trong không khí chung. Cũng giống như cách mà bạn có nhiều khả năng ngửi thấy mùi cà phê mà người ta có thể gọi là hơi thở cà phê khi ở gần, bạn có nhiều khả năng bị nhiễm Covid-19 khi tiếp xúc trực tiếp với không khí thở ra của người bị nhiễm bệnh. Điều này là do virus tập trung nhiều hơn trong không khí thở ra so với khi hít vào khi nó đã bị pha loãng bởi không khí trong phòng.
Trên thực tế, virus đã được mô hình hóa để tập trung trong hơi thở ra nhiều hơn một nghìn lần so với khi được hòa trộn hoàn toàn với không khí trong phòng. Các công nghệ thông gió và làm sạch không khí có rất ít tác dụng trong việc loại bỏ virus trong hơi thở ra. Đây là lý do tại sao giữ khoảng cách là biện pháp bảo vệ tốt nhất.
Chúng tôi cố gắng giảm thiểu rủi ro cao nhất cho số lượng người lớn nhất. Khi tăng cường thông khí, khả năng sẽ giảm dần đối với nguy cơ nhiễm Covid-19. Nếu không cải thiện không khí trong các phòng học có thông gió kém thì nguy cơ rủi ro về Covid-19 sẽ nhiều hơn là khi tăng cường thông gió trong phòng học được thông gió đầy đủ.
Hướng dẫn thiết kế về hệ thống thông gió và chất lượng không khí cho các lớp học ở trường Anh ngữ được giải thích tốt hơn so với hầu hết các không gian công cộng khác. Chúng tôi hy vọng rằng các phòng học tuân theo các tiêu chuẩn được thông gió đầy đủ. Những phòng không được thiết kế đặc biệt làm lớp học hoặc những phòng mà thiết kế thông gió không hoạt động chính xác - ví dụ, cửa sổ được làm đóng lại - là một vấn đề lớn. Công nghệ làm sạch không khí có lẽ phù hợp nhất với những căn phòng nơi không thể dễ dàng cung cấp hệ thống thông gió đầy đủ.
Máy lọc không khí cấp Hepa và các thiết bị lọc hoặc làm sạch không khí khác hữu ích nhất trong không gian thông gió kém. Ảnh: Alamy Stock Photo
Một máy theo dõi carbon dioxide có thể được sử dụng để xác định các phòng học thông gió kém trong một số trường hợp. Và, nếu không có, bạn có thể tự ngửi: nếu một căn phòng có người ở có mùi khó chịu khi bạn bước vào, thì nó cần nhiều không khí hơn.
Ví dụ, một cảm biến carbon dioxide cũng có thể là một công cụ hữu ích để cho giáo viên và các nhân viên khác trong trường biết khi nào cần mở cửa sổ. Đặc biệt trong thời tiết lạnh hơn, điều này có thể giúp cân bằng nhu cầu về không khí trong lành và hơi ấm.
Sẽ có những hiệu quả tốt khác để đảm bảo thông gió đầy đủ trong trường học. Thông thoáng khí sẽ làm giảm nồng độ các chất gây ô nhiễm không khí trong nhà, chẳng hạn như khí thải ra từ đồ đạc trong nhà và hơi nước, nếu để tích tụ có thể gây hại cho sức khỏe của bạn. Hơn nữa, hệ thống thông gió đã được chứng minh là có thể thúc đẩy thành tích của trẻ em ở trường và góp phần giữ cho chúng khỏe mạnh.
Phạm Thanh Thủy
(Theo TheConversation)