Gần 20 năm gắn bó với nhiều thế hệ học viên, trong số đó có không ít những học trò là người Sài Gòn chính hiệu hoặc là từ nơi khác đến sinh sống trên đất Sài Gòn đã nhiều năm. Song, tôi vẫn đau đáu mỗi khi giảng bài, dường như bộ sưu tập về tính người, tình người Sài Gòn vẫn còn là khoảng trống trong mỗi bài giảng về nét tính cách con người.
Tính cách rộng lượng của người Sài Gòn thể hiện qua sự sẻ chia với người dân khó khăn trong mùa dịch Covid-19
Mỗi ngày một câu chuyện trên các trang mạng xã hội hay một lần trải nghiệm trên lớp cũng ít nhiều gom góp được về cung cách, lối sống, đến đạo đức… của người Sài Gòn. Biết đâu đó lại là những dẫn chứng minh họa để bài giảng của tôi sẽ hay hơn, sinh động hơn, học trò của tôi lại được một lần khám phá thú vị về tính cách người Sài Gòn.
Lâu nay, khi nói đến người Sài Gòn chúng tôi thường nói đến những nét như cởi mở, phóng khoáng, giản dị, mộc mạc, hiếu khách, sống thực tế, chân thành… vậy thì tính rộng lượng phải chăng đó là tính cách trội của người Sài Gòn? Tất nhiên, để lòng rộng lượng trở thành “thương hiệu” của Sài Gòn như những phẩm giá đặc trưng khác thì không chỉ là sưu tầm những câu chuyện để rồi khái quát thành cái nét riêng mà còn phải khảo cứu, tìm tòi, phải cân đong đo đếm định lượng rồi từ đó cho phép Sài Gòn của chúng ta có một thương hiệu riêng.
Trong giờ học về bộ môn tâm lý học, tôi đã cùng các em tiến hành một trắc nghiệm nho nhỏ: Đó là yêu cầu các em hãy liệt kê những nét tính cách người Sài Gòn. Các em đã liệt kê ra 10 nét tính cách: Cần cù, tiết kiệm, hào phóng, thanh lịch, dũng cảm, rộng lượng, cởi mở, nhiệt tình, trách nhiệm, dứt khoát. Sau đó thì yêu cầu các em đánh giá xếp loại. Thật bất ngờ kết quả là 96% trong tổng số các bạn học của lớp xếp “lòng rộng lượng của người Sài Gòn” đứng vị trí thứ nhất. Để tăng thêm niềm tin của chỉ số này, tôi thực hiện phỏng vấn trực tiếp các học viên là người Sài Gòn chính hiệu và cả các học viên ở tỉnh thành khác. Điều thú vị là tất cả đều chung ý kiến: Lòng rộng lượng của người Sài Gòn đã có từ lâu, cái đó được thể hiện trong cuộc sống lao động, học tập, sinh hoạt thường ngày của một cộng đồng mà người ta thường gắn là “hòn ngọc Viễn Đông” của nước Việt. Những học viên còn háo hức chứng minh lòng rộng lượng của người Sài Gòn qua những câu chuyện thấm đẫm tình người, đó là hàng trăm chuyến hàng thiện nguyện từ Sài Gòn ra miền Trung đã hứng chịu cơn lũ lịch sử vừa qua; đó là những câu chuyện hy sinh thầm lặng của ông Ba Chúc có 40 năm làm nghề vớt xác trên sông Sài Gòn… Chưa dừng lại, để thuyết phục hơn tôi tiếp tục sưu tầm thêm những nhận định, đánh giá của các nhà nghiên cứu như GS. Trần Ngọc Thêm, PGS. Nguyễn Mạnh Hùng…về Sài Gòn. Từ đó, các em càng thấy được rõ lòng rộng lượng chính là nét rất đặc trưng của người Sài Gòn.
Ngày ngày trôi qua, khi có tiết học về tính cách con người Việt Nam qua các vùng miền, chúng tôi lại háo hức tập trung làm rõ và nhân rộng lòng rộng lượng của người Sài Gòn. Đến hôm nay, tôi mạnh dạn khẳng định rằng, lòng rộng lượng là một giá trị cốt lõi của người Sài Gòn, một thương hiệu góp phần làm nên tên tuổi của mảnh đất Sài Gòn chính hiệu. Điều đó thật hữu ích khi chúng tôi còn có nhiệm vụ là truyền cảm hứng cho những người lính trẻ thông qua giáo dục những tính cách trong đó có lòng rộng lượng. Chính điều này còn góp phần hình thành nên những phẩm chất của người lính, họ luôn là những người dũng cảm, sẵn sàng xả thân để bảo vệ sự bình yên của Tổ quốc, họ luôn phải đối mặt với những khó khăn gian khổ nhưng trong lòng họ bao giờ cũng luôn chứa đựng tình người - đó là “lòng rộng lượng”.
Lê Phạm Phương Lan
(Giảng viên tâm lý học)