Đất sét nặn là một loại đồ chơi bổ ích, đa số trẻ đều yêu thích, thậm chí chơi hàng ngày tại trường học, ở nhà hoặc tại những sân chơi dành cho trẻ em nhất là vào mùa hè. Tuy nhiên, không phải loại đất sét nào cũng an toàn, đặc biệt là những loại giá rẻ… Không rõ nguồn gốc sẽ có nhiều nguy cơ gây ảnh hưởng qua da, hệ thần kinh, hệ sinh sản của trẻ.
 |
| Chuyên gia khuyến cáo phụ huynh nên chọn mua những sản phẩm đất sét uy tín, nhằm đảm bảo sức khỏe cho con trẻ |
Đất sét càng nhiều màu càng nguy hiểm
Từng chứng kiến 5 đứa trẻ trong gia đình bị ngứa da sau mấy ngày liền cùng nhau chơi nặn đất sét, chị Phan Thị Kiều Chinh (ngụ quận 3) cho biết, loại đất sét cho các con cháu chơi được chị mua ở một cửa hàng tạp hóa gần nhà, vì nghĩ rằng: “Đất sét thì đâu quan trọng gì nguồn gốc, xuất xứ nên mua đại”. Cho đến khi đưa con đi khám da và tìm hiểu thêm thông tin trên internet, chị mới giật mình trước những tác hại của đất sét kém chất lượng đối với sức khỏe của trẻ em. Không chỉ riêng chị Chinh, đa phần phụ huynh mua đất sét nặn cho con chơi cũng thường chỉ chú ý đến màu sắc đẹp, ít quan tâm đến nguồn gốc sản phẩm. Mặc dù không thể phủ nhận rằng đất sét với nhiều màu sắc không chỉ thu hút ánh nhìn và trí tò mò của trẻ, mà còn kích thích trẻ sáng tạo và thỏa mãn trí tưởng tượng của mình với các sản phẩm tạo hình, nặn hình phong phú. Tuy nhiên, bên cạnh những sản phẩm uy tín, chất lượng thì vẫn có những loại đất sét nặn không rõ nguồn gốc, tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.
Dựa trên tính chất thì đất sét làm thủ công có thể phân thành 3 loại cơ bản là đất sét tự khô, đất sét nung polymer và đất sét không khô. Đối với loại đất sét tự khô, sau khi nặn thành hình dạng, chỉ cần để sản phẩm trong nhiệt độ phòng bình thường, thoáng mát, đất sẽ khô bề mặt lại. Loại này có giá rất đắt, từ vài trăm đến vài triệu đồng 1kg, thường được sử dụng để tạo những tác phẩm nghệ thuật. Còn đất sét nung polymer là loại sau khi tạo hình thành phẩm, phải được làm khô trong lò vi sóng hoặc lò nướng, mới có thể đạt được độ rắn. Loại đất sét này ít được sử dụng vì tính phức tạp của nó. So với đất sét tự khô và đất sét nung polymer, thì đất sét không khô chính là loại được sử dụng nhiều nhất. Với những đặc tính ưu việt là có nhiều màu sắc đẹp mắt, rất mềm, dễ nặn, có mùi thơm và có thể tái sử dụng nhiều lần, nên thường được phụ huynh hay trường học trang bị cho trẻ nhỏ. Giá cả của mặt hàng này cũng rất đa dạng, từ vài chục ngàn đến vài trăm ngàn một hộp.
Điều đáng lo là loại đất sét nặn không khô được sử dụng phổ biến nhất cũng rất đa dạng về sản phẩm, nhưng không rõ nguồn gốc nên tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ cho trẻ. Bởi vì để có được màu sắc bắt mắt, các loại đất sét này thường chứa hàm lượng kim loại nặng cao. Chưa kể một số loại còn chứa chất aromatic amine, từng được cảnh báo dễ gây kích ứng da, thậm chí là gây ung thư nếu tiếp xúc trực tiếp qua da trong thời gian dài. Bên cạnh đó, những loại đất sét này còn có mùi thơm, nguy hiểm nhất là chất formaldehyde và hợp chất hữu cơ VOC (Volatile organic compound). Đây là hợp chất hữu cơ dễ bay hơi ở nhiệt độ thường, đi vào cơ thể thông qua đường hô hấp, gây hụt hơi, nhức đầu, chóng mặt.
Có thể ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của trẻ
Theo khuyến cáo của tiến sĩ Nguyễn Vinh Tiến (Khoa Công nghệ hóa học và thực phẩm, Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM), khi trẻ em chơi với đất sét là tiếp xúc trực tiếp qua da, nên nếu đất sét có chất lượng kém thì chất màu của nó dễ thấm qua da và ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Chưa kể bàn tay trẻ khi chơi bị dính đất sét rồi lại cầm vào đồ ăn thì hóa chất cũng có thể đi vào cơ thể qua đường miệng. Đặc biệt đất sét còn có mùi thơm, cho nên nếu trẻ em tiếp xúc lâu cũng sẽ hít vào lượng hơi đáng kể. Nhất là trong trường hợp trẻ chơi với đất sét giả, kém chất lượng, không đảm bảo chất lượng thì các hóa chất độc hại từ mùi thơm thì sẽ gây tác hại rất lớn. Đất sét càng thơm thì sự nguy hại của các chất này càng cao, thậm chí có thể làm hại gan thận. Tuy nhiên, chất Boron được sử dụng trong đất sét tương tự như hàn the, có tác dụng kết dính đất sét có lẽ là nguy hiểm hơn cả, vì sẽ ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương và hệ sinh sản nếu trẻ ăn hay nuốt phải một lượng lớn.
Nhằm góp phần bảo vệ sức khỏe trẻ em, Tổng cục Đo lường chất lượng quốc gia Trung Quốc đã từng khuyến cáo có 63 mẫu/100 mẫu được thử nghiệm có chứa chất độc hại cao. Đó là lý do khiến Chính phủ nước Đức đã từng tiến hành thu hồi những mẫu đất sét nặn có chứa hàm lượng Boron cao khoảng 3.884mg/kg, do lo ngại đến sức khỏe sinh sản của trẻ. Mặc dù tại Việt Nam, hiện chưa có cảnh báo chính thức nào đối với loại đồ chơi này, nhưng đất sét vẫn có thể tiềm ẩn nguy cơ cho trẻ. Vì vậy khi lựa chọn sản phẩm đất sét cho con, phụ huynh nên chọn thương hiệu uy tín, có nguồn gốc và được kiểm định rõ ràng, nhằm đảm bảo an toàn cho trẻ. Tuyệt đối cần tránh mua những loại đất sét không có nhãn mác, mập mờ thông tin trên bao bì, hoặc không có nhãn phụ tiếng Việt để có thể nhận biết được thành phần và chất lượng sản phẩm. Trong khi trẻ chơi, phụ huynh cũng nên theo dõi con nhằm tránh việc trẻ cho đất sét vào miệng. Sau khi chơi xong, cần giúp con rửa tay chân sạch sẽ, để loại bỏ hoàn toàn các chất độc còn bám trên da.
Đinh Vũ