Cần nhạy cảm trong cách dạy con

Mẹ Bảo cho biết: “Năm lớp 1 và lớp 2 thì chỉ thấy con hơi ăn hiếp bạn, nhưng dạo gần đây thì quá quắt nên chắc chắn đã có vấn đề”. Không phủ nhận rằng những hành vi trên chưa phải là hành vi phạm tội nghiêm trọng, nhưng với một đứa trẻ lớp 3 thì nguy cơ tiềm ẩn là không phải nhỏ. Tiến hành tương tác và kiểm tra diễn tiến thì nguyên nhân bắt đầu lộ rõ. Bảo quá được cưng chiều, luôn coi mình là số một. Không ít lần mẹ cũng muốn biến Bảo thành số một về học tập... Vốn dĩ gia đình cũng khá giả nên Bảo tỏ ra mình là “cậu ấm” từ rất sớm. Vốn trí tuệ của Bảo cũng khá nên cậu bé không muốn mình phải thua ai, cộng với việc cô giáo cho rằng Bảo rất trội về sức khỏe và môn toán nên tính tự kiêu bắt đầu xuất hiện... Nhưng thật may mắn khi cha mẹ Bảo rất nhạy cảm với những biểu hiện ban đầu đó nên đã nhờ sự can thiệp của nhà trường và các chuyên gia tư vấn. Trường hợp này sẽ không quá khó khăn khi phác đồ trị liệu nhận thức và điều chỉnh hành vi được đưa ra: Bảo cần nhận thức lại các giá trị, điều chỉnh thái độ, nhận ra viễn cảnh, tương tác tích cực bằng những lời nói và hành vi giao tiếp... Tuy nhiên, cũng có những trường hợp tương tự mà các bậc phụ huynh không nhận ra hoặc đã nhận ra nhưng thiếu hẳn sự nhạy cảm hay sự quyết đoán để có những hành vi tương tác nhằm giúp trẻ thay đổi hành vi một cách tích cực.

Việc giáo dục con không thể thiếu sự nhạy cảm. Việc nhận ra con mình có xu hướng đua đòi theo chúng bạn hay theo dân chơi là điều cần thiết. Phát hiện con gái mình có những biểu hiện như chăm chút quá mức đến cơ thể, điệu đàng, có những hành vi thiếu tính đoan chính theo sự nhận định chuẩn mực, cha mẹ cần khéo léo quan sát, cần chú ý lắng nghe và trò chuyện với con cái để có thể có sự can thiệp vừa phải. Khi con mình có giấc ngủ khó yên, có những trăn trở qua hơi thở, giấc mơ... thì chính cha mẹ phải là người thật nhanh nhạy phát hiện để có những tác động nhất định. Sự nhận thức ấy thường được thực hiện bằng sự nhạy cảm của các bậc làm cha làm mẹ.

Yếu tố thứ hai cũng không kém phần quan trọng đó là sự đầu tư có đích đến của mình. Đành rằng hết sức thông cảm khi các bậc cha mẹ phải vật lộn với cuộc sống để mưu sinh, nhưng cũng không thể thiếu sự định hướng khi phát hiện con mình “có vấn đề”. Anh Nguyễn Bình - phụ huynh của một học sinh lớp 7 phát hiện con mình ăn cắp gần 500.000 đồng của mẹ để chơi game, liên tục bỏ học ba buổi chiều để bám trụ tại tiệm internet. Anh đã đánh một trận đòn, giảng bài giảng lý thuyết một tiếng đồng hồ. Sau đó, anh lại lên đường đi làm ăn xa. Người mẹ ở nhà lại thiếu sự sâu sắc, khả năng thuyết phục con lại khá kém nên rồi mọi chuyện lại tiếp tục diễn biến như cũ... Ở đây, chính sự cân nhắc của cha mẹ là hết sức quan trọng. Có thể nghèo một chút nhưng mối dây thân tình sẽ là điểm tựa để con “quay về”, có thể ít tiền một chút, ít ăn một chút nhưng sự đoàn kết giữa các thành viên sẽ là chất keo làm trẻ gắn kết với gia đình nhiều hơn? Điều thứ ba cũng rất quan trọng đó là sự kiên định của các bậc cha mẹ. Khi con trẻ có biểu hiện sai trái, thông thường nhiều phụ huynh thể hiện rất rõ sự vội vàng của mình qua sự la mắng hay những trận đòn nên thân. Không quá nhiều phụ huynh kiên nhẫn lắng nghe lời giải thích, lắng nghe kế hoạch thay đổi, kiên nhẫn quan sát trẻ, kiên nhẫn và tinh tế nhìn nhận sự điều chỉnh của đứa trẻ... Thậm chí việc thử thách trẻ một cách tinh tế cũng là điều cần làm để đứa trẻ có thể khẳng định chắc nịch về hành vi của mình đã được điều chỉnh. Các bậc cha mẹ có thể nhận dạng điều này bằng những cách đầu tư thích ứng: dành thời gian trò chuyện, tâm sự, giữ mối quan hệ thân tình, gắn bó, tham gia hoạt động cùng con, thẳng thắn trao đổi và chia sẻ với con. Những điều kiện này sẽ góp phần quan trọng giúp các bậc phụ huynh nhạy cảm hơn để nhận dạng những biểu hiện “có vấn đề” của trẻ nhằm điều chỉnh kịp thời giúp trẻ phát triển theo hướng tích cực nhất.

Sơn Huỳnh