Nghệ sĩ già lặn lội mưu sinh

78 tuổi, nghệ sĩ  (NS) Hồng Sáp thỉnh thoảng được mời tham gia các bộ phim truyền hình như Xóm cào cào, Khóc thầm, Mây trắng ngang trời… thời gian còn lại, bà cùng đứa cháu nội mồ côi đi phụ may trang phục cải lương để kiếm sống, nhưng cũng rất bấp bênh. Gần nửa thế kỷ trước, cô đào Hồng Sáp cùng những tên tuổi  Hùng Minh, Thanh Hương, Hữu Phước, Đức Lợi - Bạch Mai... đã từng một thời mang lời ca tiếng hát rong ruổi khắp mảnh đất cải lương của miền đồng bằng Nam bộ. Hồng nhan theo nghiệp cầm ca, đến khi tuổi già thì sống kiếp truân chuyên. Cho đến giờ, bà vẫn phải sống trong ngôi nhà thuê tạm bợ ở quận 7, TP.HCM. “Giờ cũng không còn sức để làm gì nặng nhọc nữa, được mời đóng phim là tôi vui lắm, phải ráng kiếm tiền lo cho đứa cháu nội được ngày nào hay ngày đó” - NS Hồng Sáp chia sẻ.

Đi hát từ năm 14 tuổi ở Đoàn Đồng Ấu Minh Tơ, sau đó về Đoàn Minh Tơ, Huỳnh Long và nhiêu đoàn tỉnh, đến nay đã 65 tuổi, NS Lê Thanh Trung nghèo vẫn hoàn nghèo. Hiện ông đang sống cùng vợ và 3 con, hàng ngày chạy xe ôm kiếm tiền đỡ đần vợ con. Ông còn kiêm luôn nghề làm râu cho diễn viên hát bội, các vở diễn của đài truyền hình. Xa rời sân khấu đã lâu, nhưng ông vẫn đau đáu nỗi nhớ nghề, hạnh phúc nhất là mỗi lần có người quen gọi đi hát chầu, cúng đình ở đâu đó. Tiền không nhiều nhưng được bước ra sân khấu, được đứng dưới ánh đèn và hát cho mọi người nghe, trái tim của ông ngập tràn niềm hạnh phúc.

Có ai ngờ rằng NS Trang Thanh Xuân từng hát đào chánh, đào nhì với các tài danh như Minh Vương, Phương Bình, Bạch Lê, Vũ Linh, Thanh Bạch... ở các sân khấu Huỳnh Long, Việt Nam,  Hương Dạ Thảo - Phương Bình, Thái Dương, An Giang - Khánh Hồng…, từng có những giây phút thăng hoa trên sân khấu, nhiều người ái mộ vậy mà giờ qua tuổi 70 phải cầm vé số đi bán ở chợ Rạch Ông (Q.8). Bà nói trong nước mắt: “Các đoàn cải lương tuồng cổ hiện đâu còn hoạt động nữa, không bươn chải thì lấy gì mà sống. Nhiều khán giả lớn tuổi mua vé số có đôi lần nhận ra tôi, nhưng tôi chỉ ậm ừ cho qua chứ không dám nhận mình từng là đào hát…”. Hay NS Cẩm Tiên, 70 tuổi ngày ngày để chồng (NS Anh Ngọc - cùng Đoàn Huỳnh Long) ngồi trên xe lăn, đẩy ra Công viên 23/9, rồi vòng lên khu Tao Đàn... để kiếm sống bằng công việc bán vé số. Hơn 10 năm qua, “nàng Cua” - NS Kiều Trúc Phượng - trong vở cải lương kinh điển Ngao sò ốc hến ngày nào luôn túc trực tại tiệm chụp ảnh của đôi NSThanh Điền - Thanh Kim Huệ, để phụ trang điểm cho khách. Tiền lương hàng tháng bà lo cho cả gia đình, nhưng cũng rất chật vật. Nếu mùa nào khách vào tiệm chụp ảnh nhiều và còn nhớ đến “nàng Cua” thì  “boa” thêm chút chút... NS Kiều Trúc Phượng là người miền Bắc, theo cha mẹ vào Nam sinh sống rồi “dính” vào nghiệp cầm ca từ năm 16 tuổi qua các sân khấu: Kim Chung, Hương Mùa Thu, Thanh Minh - Thanh Nga 2, Thanh Hương - Hùng Minh, Sài Gòn 1… Hiện đã bước qua tuổi 60, chồng bệnh nặng mất, bà cùng vợ chồng người con trai tá túc trên một căn gác nhỏ chật chội và nóng nực. Những NS tài danh lớn tuổi khác còn hơi ca như Út Bạch Lan, Diệu Hiền, Ngọc Hương, Lý Bạch Huệ… thì mưu sinh bằng các sô lẻ hàng tháng như Vầng trăng cổ nhạc của HTV, các chương trình NS tri âm ở các đài tỉnh, hoặc hướng dẫn đàn ca tài tử ở các nhà văn hóa…

Theoký giả Tần Nguyên - Chánh văn phòng Ban Ái hữu nghệ sĩ TP kiêm Trưởng ban Điều hành Trung tâm Dưỡng lão nghệ sĩ thì hiện nay, ngoài 23 NS già được sống trong Trung tâm Dưỡng lão nghệ sĩ  còn có  hơn 500 NS gặp khó khăn rất cần sự giúp đỡ.Với các nghệ sĩ nghèo, mỗi tháng, Ban Ái hữu NS trợ cấp số tiền 200.000 đồng cho khoảng 40-50 NS và 10kg gạo cấp thường xuyên cho gần 100 trường hợp khó khăn. Tuy số tiền và lương thực không nhiều nhưng thật sự đã giúp đỡ các NS rất nhiều trong việc trang trải cuộc sống. Trước đây, năm nào Ban Ái hữu cũng tổ chức các chương trình biểu diễn để vận động gây quỹ giúp đỡ NS nghèo, sau này Hội Sân khấu TP còn vận động sự hỗ trợ của các nhà hảo tâm, các mạnh thường quân. Nhiều năm nay, Ban Ái hữu nhận được sự giúp đỡ của Quỹ từ thiện TP. Ban Ái hữu cũng tìm mọi cách giúp đỡ các NS khi ốm đau, bệnh tật bằng cách cấp giấy giới thiệu đến bệnh viện. Hầu hết các trường hợp đều được ban giám đốc các  bệnh viện tận tình giúp đỡ và giảm viện phí như Bệnh viện Nguyễn Trãi, Nguyễn Tri Phương, Phạm Ngọc Thạch, An Bình, Y học dân tộc cổ truyền, Trung tâm Y tế quận 8, Bệnh viện Phục hồi chức năng - Điều dưỡng quận 8… Nằm ở quận Gò Vấp - TP.HCM,  Nghĩa trang và Chùa Nghệ sĩ (Nhật Quang Tự) được nhiều người biết đến với hoạt động từ thiện rất mạnh. Ông bầu Xuân -  Phó thường trực Hội đồng quản trị Chùa và Nghĩa trang Nghệ sĩ cho biết chủ trương của Chùa Nghệ sĩ là giúp đỡ một số NS nghèo bất hạnh như cho hòm, chi phí chôn cất, cúng giỗ và các chi phí tụng niệm khác. Ngày rằm hàng tháng chùa đều phát gạo cho các NS và đồng bào nghèo trong TP. Nhiều NS nổi tiếng có quê ở tỉnh cũng được lãnh đạo các tỉnh ưu ái. Như trường hợp Ban giám đốc Công viên Nghĩa trang Bình Dương đã chủ động dành một phần đất đủ rộng để xây mộ cho đôi vợ chồng NS quá cố Tám Vân - Nhị Kiều khiến nhiều người vô cùng cảm kích. Đó là cách tri ân và là ứng xử hết sức trân trọng đối với cuộc đời của những người NS đã rút ruột “nhả tơ” làm đẹp cho đời. Riêng ở Trung tâm Dưỡng lão nghệ sĩ, từ năm 2008, chi phí được cấp để đảm bảo hoạt động nơi đây là 50 triệu đồng/năm. Vì vậy, hàng tháng các thành viên trong Ban Ái hữu phải chạy đi xin thêm gạo, đường, mắm, muối để nâng mức ăn của mỗi người trong khu dưỡng lão lên. “Chúng tôi rất cần những tấm lòng của các NS trẻ, mạnh thường quân để các NS già được an ủi phần nào trong những ngày cuối đời” - ký giả Tần Nguyên nói.

HIỆP THANH - NGỌC OANH