Hầu hết những gia đình có con đưa đến trung tâm xin tư vấn để can thiệp giúp cho trẻ hòa nhập và giảm áp lực tâm lý, căng thẳng, mệt mỏi thì chúng tôi nhận thấy phụ huynh cũng cần được quan tâm, chia sẻ và giải tỏa những nỗi niềm…
Như chúng ta đã biết, nuôi dạy, giáo dục một đứa trẻ có đời sống tâm lý bình thường đã không hề đơn giản, thì đối với một đứa trẻ có vấn đề về tâm, sinh lý như rối nhiễu tâm lý, tự kỷ, tăng động giảm chú ý, có dấu hiệu trầm cảm… cả gia đình còn gặp nhiều thử thách, trở ngại hơn trong chăm sóc, dạy dỗ trẻ. Vì vậy, những người làm trong nghề của chúng tôi thường trao đổi rằng: “Trước khi chữa trị cho người con, chúng ta phải tư vấn để chuẩn bị tâm lý cho phụ huynh, giúp họ vững vàng và sẵn sàng tâm lý đồng hành cùng sự tiến triển của con mình”. Những lúc phụ huynh nản lòng vì sự tiến bộ không đều của con, có khi trẻ chuyển biến rất nhanh, nhưng có lúc chững lại, thậm chí, có lúc tụt xuống đột ngột… rất cần có sự đồng hành kịp thời của nhà tư vấn.
Kết quả tiến triển không đều của trẻ cho thấy, để hình thành một kỹ năng tốt, một thói quen phù hợp cho một đứa trẻ có vấn đề về tâm lý không chỉ phụ thuộc vào số lần tác động, mà còn phụ thuộc vào nhiều nguyên nhân khác nhau như tâm trạng tâm - sinh lý của người đang luyện tập, nội dung bài tác động, chất lượng, phương tiện luyện tập, phương pháp tác động. Nắm được quy luật này, khi tư vấn, giáo dục trẻ có vấn đề về mặt tâm lý nói chung rất cần sự bình tĩnh, kiên trì, không chủ quan, nóng vội giữa cha mẹ và nhà tư vấn.
Tư vấn tâm lý nói chung là một phương thức gắn kết các mối quan hệ lại gần với nhau hơn. Chẳng hạn, như mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái, thầy cô và học sinh, học sinh với nhau. Đặc biệt đó cũng chính là cách thức để nắm bắt và thấu hiểu tâm lý của trẻ bị rối nhiễu và sớm có những biện pháp can thiệp kịp thời. Từ đó giúp trẻ phát triển bình thường và đúng với chuẩn mực đạo đức xã hội. Tư vấn cho trẻ có vấn đề về tâm lý cũng hướng tới mục đích như thế, nhưng cần sự kiên nhẫn nhiều hơn từ cả nhiều phía gia đình - nhà tư vấn - nhà giáo dục - bản thân trẻ. Trên cơ sở đó, giúp trẻ có những lựa chọn đúng đắn và phù hợp với năng lực và nguyện vọng của mình, đồng thời, còn giúp định hướng và phát triển nhận thức đúng hướng về sở trường, tính cách cho trẻ. Từ đó, hình thành ở trẻ được thái độ tích cực và sống chan hòa hơn với mọi người xung quanh.
Đối với phụ huynh khi được làm việc với nhà tư vấn sẽ có thêm hiểu biết để sớm nhận ra những biểu hiện bất thường về thái độ, hành vi và tâm lý của con. Biết được phương pháp đồng hành làm bạn với con để lắng nghe, thấu hiểu những điều chúng muốn và định hướng cho con những điều hay lẽ phải. Chia sẻ và giúp đỡ con tìm giải pháp giải quyết vấn đề là bí quyết giúp trẻ vượt qua được vấn đề khó khăn trong học tập, định hướng nghề nghiệp tương lai nhằm tránh được những áp lực từ nhiều phía để trẻ sống tích cực, vui vẻ và hữu ích hơn trong cộng đồng.
Tiến sĩ tâm lý Nguyễn Văn Công
(Trường Đại học Nguyễn Huệ)