Chính phủ sẵn sàng lắng nghe, điều chỉnh chính sách tạo điều kiện thuận lợi nhất cũng như ban hành, thực thi những mô hình thí điểm, cơ chế đặc thù, ưu đãi vượt trội để thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại sự kiện
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh điều này tại chương trình “Dấu ấn Techfest - Whise 2023” trong khuôn khổ Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia do Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức chiều 25-11.
Ưu tiên hàng đầu nhằm phát triển nhanh, bền vững
Phát biểu tại chương trình, Thủ tướng nhận định, khoa học công nghệ, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là một xu thế tất yếu, khách quan, sự lựa chọn mang tính chiến lược, là ưu tiên hàng đầu để phát triển nhanh, bền vững đất nước. Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo sẽ tạo được giá trị trên cơ sở khai thác tài năng trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới; là chìa khóa mở ra cánh cửa phát triển đột phá cho doanh nghiệp và động lực quan trọng phát triển nhanh, bền vững của các quốc gia, nhất là trong thời đại cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
Thủ tướng cho biết, những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, chính sách thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Chính phủ luôn hết sức ủng hộ, tạo mọi điều kiện, môi trường thuận lợi nhất cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Năm 2023, Việt Nam xếp thứ 46/132 quốc gia và nền kinh tế về đổi mới sáng tạo toàn cầu; đứng thứ tư trong khu vực ASEAN và nằm trong tốp dẫn đầu của các nền kinh tế đang phát triển. Đặc biệt, TP.HCM đứng trong nhóm 81-90 thuộc tốp 100 thị trường startup mới nổi của toàn cầu. Đầu tư cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo vẫn giữ được mức phát triển tương đối tốt so với khu vực ASEAN với 56 dự án, tổng vốn đầu tư là 500 triệu USD. Hiện Việt Nam có trên 3.000 doanh nghiệp khởi nghiệp và hơn 140 trường ĐH, viện nghiên cứu tổ chức hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Nhiều doanh nghiệp, tập đoàn lớn, kiều bào ở nước ngoài đã tích cực tham gia vào hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam.
Báo cáo của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cho thấy nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của Việt Nam trị giá hàng trăm triệu, hàng tỷ USD đã và đang hình thành, phát triển không chỉ ở Việt Nam mà còn ở nhiều nước trên thế giới. Trí tuệ, sức sáng tạo, ý chí của người Việt Nam từng bước được khẳng định. Song theo Thủ tướng, dù đã đạt được những kết quả bước đầu đáng khích lệ nhưng do xuất phát điểm chậm hơn nên hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của Việt Nam vẫn còn có khoảng cách so với khu vực và thế giới; chưa tương xứng với tiềm năng, trí tuệ, năng lực của con người Việt Nam. Mặt khác, cũng như tình trạng chung của khu vực và trên thế giới hiện nay, Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn “mùa đông gọi vốn”. Các nhà đầu tư quốc tế ngày càng thận trọng hơn, đa dạng hóa danh mục đầu tư, quản lý rủi ro chặt chẽ hơn.
Khẳng định sự cần thiết, tầm quan trọng của khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đối với phát triển kinh tế xã hội của đất nước, Thủ tướng cho hay, Chính phủ sẵn sàng lắng nghe, điều chỉnh chính sách, tạo điều kiện thuận lợi nhất; ban hành, thực thi những mô hình thí điểm, đặc thù để thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
Để công cuộc khởi nghiệp đổi mới sáng tạo phát triển hiệu quả, thực chất, Thủ tướng cho rằng, cần có chiến lược bài bản, thực hiện có trọng tâm, trọng điểm. Phải đổi mới mạnh mẽ tư duy, nhận thức, hành động phù hợp điều kiện thực tiễn cùng với thể chế, chính sách ưu đãi vượt trội nhằm xây dựng Việt Nam thành điểm đến hấp dẫn khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của khu vực và thế giới; là nơi thử nghiệm các ý tưởng khởi nghiệp sáng tạo hay mô hình kinh doanh.
Thủ tướng đề nghị huy động mọi nguồn lực, sự tham gia của cả hệ thống chính trị, người dân và cộng đồng doanh nghiệp vào khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Tận dụng và thúc đẩy mạnh mẽ sự đầu tư của các nhà đầu tư thiên thần, các quỹ đầu tư mạo hiểm, vườn ươm khởi nghiệp, các mô hình tăng tốc khởi nghiệp… cùng với hỗ trợ tài chính từ ngân sách Nhà nước. Cần xây dựng tinh thần, văn hóa khởi nghiệp nhất là cho thế hệ trẻ Việt Nam; trao cơ hội cho các bạn trẻ để phát triển toàn diện năng lực, phẩm chất, trí tuệ, tạo nên sự khác biệt, dám chấp nhận thất bại, rủi ro.
Dám chấp nhận rủi ro mới có thành quả đột phá
Để sớm thu hẹp khoảng cách phát triển và đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia hàng đầu về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, theo Thủ tướng, các bộ ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị cần có giải pháp gắn khởi nghiệp đổi mới sáng tạo với tri thức, khoa học công nghệ và đặc thù riêng. Trong đó, Thủ tướng yêu cầu tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ.
Một là tăng cường nhận thức về vai trò, tầm quan trọng của khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Gắn khởi nghiệp đổi mới sáng tạo với giải quyết những điểm nghẽn, khó khăn, thách thức của đất nước, địa phương, cơ quan đơn vị. Nhất là những vấn đề liên quan đến thích ứng với biến đổi khí hậu, phát triển kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn; giải quyết các bài toán về cạn kiệt tài nguyên, già hóa dân số, phát triển bền vững, tăng cường hiệu quả quản trị quốc gia, nâng cao năng suất chất lượng lao động.
Hai là tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy, chính quyền. Có công cụ và chính sách đột phá nhằm thúc đẩy ứng dụng công nghệ đổi mới sáng tạo để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, địa phương, quốc gia. Khuyến khích những ý tưởng mới, kế hoạch sáng tạo, những cá nhân dám nghĩ dám làm, dám đột phá để góp phần giải quyết các vấn đề đặt ra trong thực tế của đất nước cũng như các vấn đề toàn cầu.
Ba là tập trung xây dựng hoàn thiện thể chế, cơ chế chính sách thúc đẩy thị trường vốn, nhân lực, khoa học công nghệ, sản phẩm mới… liên quan đến khởi nghiệp đổi mới sáng tạo theo hướng phù hợp với cơ chế thị trường và thông lệ quốc tế. Đồng bộ hóa các quy định, quy chế chính sách có liên quan. Có cơ chế thí điểm đầu tư mạo hiểm, chấp nhận rủi ro nhằm tháo gỡ các nút thắt, rào cản, tạo điều kiện, môi trường thuận lợi cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
“Hiện nay chúng ta có quỹ khoa học công nghệ nhưng chưa chi được vì đặt ra các điều kiện nhằm tránh rủi ro. Làm khoa học nhưng tránh rủi ro, không dám mạo hiểm thì không ai dám làm. Chấp nhận rủi ro, mạo hiểm mới đổi mới sáng tạo được. Cùng với đó, cần thiết kế hệ thống văn bản quy phạm pháp luật để bảo vệ những người dám chấp nhận rủi ro, mạo hiểm thì mới có những thành quả mang tính đột phá” - Thủ tướng đề nghị.
Bốn là phát triển đồng bộ hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, ngành, vùng, các khu vực, các khu công nghệ cao, vườm ươm sáng tạo, trong đó lấy doanh nghiệp làm trung tâm và các viện, trường là chủ thể nghiên cứu đổi mới sáng tạo. Năm là phát triển mạnh mẽ nguồn nhân lực cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Trang bị kiến thức, kỹ năng và khuyến khích tinh thần khởi nghiệp đổi mới sáng tạo từ các bậc học phổ thông.
Sáu là tăng cường thu hút, đa dạng hóa các nguồn lực tài chính hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo từ Nhà nước, tư nhân, quỹ đầu tư chuyên nghiệp, tập đoàn, tổ chức quốc tế, cá nhân, cộng đồng. Phát triển khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cả chiều rộng lẫn chiều sâu; tập trung khuyến khích các ngành mới nổi và những địa bàn, địa phương trọng điểm, nhất là tại TP.HCM - đầu tàu kinh tế của cả nước.
Thục Trân