Đẩy mạnh chuyển đổi số trong môn học thực sự trở thành chìa khóa vàng giúp học sinh có thêm bản lĩnh của người nghiên cứu, nhà sáng tạo trên bước đường chiếm lĩnh tri thức khoa học. Từ nền tảng phát triển năng lực người học, niềm đam mê bộ môn của học sinh như được truyền lửa...
Giáo viên xem sản phẩm do học sinh làm trưng bày ở hành lang phòng học
Đó chính là thành quả thu được từ chuyên đề “Dạy học ngữ văn theo định hướng phát triển năng lực kết hợp chuyển đổi số” do Tổ ngữ văn Trường THPT Lê Thánh Tôn (Q.7, TP.HCM) tổ chức mới đây. Sau hành trình gần 3 tháng thực hiện, ba giáo viên: Lê Thị Hoài Thanh, Nguyễn Thị Như Trang và Phan Kim Thoa đã hướng dẫn 5 nhóm học sinh khối 10, 11 chuyển giao nhiệm vụ học tập để có nhiều sản phẩm “cây nhà lá vườn” phục vụ cho đam mê học tập môn văn.
Ngay từ những phút đầu tiên của buổi báo cáo chuyên đề, không khí chuyển đổi số đã lan tỏa khắp các nhóm và từng cá nhân ở đề mục “Gam - nhận quà cùng Team số hóa”. Chìa khóa để mở cánh cửa đề mục chính là mã QR, mã pin game KAHOOH để học sinh bước vào sân chơi thú vị này. Hương vị chuyển đổi số đồng thời được vận dụng trong 3 tiết mục văn nghệ mở màn. Đó là bài dân ca quan họ Bắc Ninh “Bèo dạt mây trôi”, bài thơ tứ tuyệt “Bánh trôi nước” của nữ sĩ Hồ Xuân Hương và bài “Sóng” của nhà thơ Xuân Quỳnh - 3 tiết mục đã được các nhóm học sinh làm mới khi kết hợp với video clip chiếu trên màn hình…
Trước khi được nghe và xem những sản phẩm bằng âm nhạc của học sinh, giáo viên các trường THPT trong cụm chuyên môn đã được ngắm những bức tranh rất ấn tượng do học sinh vẽ trưng bày ở hành lang. Với chất liệu màu nước và quá trình tìm hiểu công phu, em Quang Vinh (học lớp 10A6) cho ra đời bức tranh về câu chuyện thần thoại nước ngoài. Trí tưởng tượng bay bổng của em được thể hiện qua những nét chấm phá đặc sắc để làm rõ chủ đề của tác phẩm văn học nổi tiếng Promete (thần thoại Hy Lạp). Trong khi đó, hai em Phương Phi và Phương Hà (học lớp 10A12) lại đưa người xem trở về câu chuyện truyền thuyết An Dương Vương và Mỵ Châu - Trọng Thủy với bức tranh khổ lớn qua lát cắt đau lòng khi nhà vua quay đầu chém cô con gái yêu quý của mình trên đường chạy thoát ra biển. Bài học về lòng chung thủy, về tinh thần cảnh giác cao độ không cần nói bằng lời mà tự thân những nét cọ chứa nên sức mạnh ngầm trong liên tưởng của người ngắm tranh. Hay bức tranh Đông Hồ “Thiên hạ thái bình” do hai em Y Phụng và Nhật Khang (học lớp 10A8) thực hiện đã gửi tới người xem một tuyên ngôn về tình yêu, về lẽ sống và niềm lạc quan nhân sinh. Bàn tay các em chắc chắn đã trưởng thành hơn, điêu luyện hơn từ những nét vẽ hồn nhiên, vụng dại nhưng đầy triết lý được chiếu rọi từ bài học trên lớp và sắc màu cuộc sống ngoài đời.
Tuy không nổi bật như các chủ điểm khác nhưng nhóm Tập làm nhà nghiên cứu lại có một chiều sâu lắng đọng khi điều tra tìm hiểu tâm lý phụ huynh hay so sánh con mình với con người khác. Thông qua việc tìm hiểu công phu và lưu trữ đánh giá đối tượng chính xác, các em càng hiểu đấng sinh thành của mình hơn, mong muốn cha mẹ chia sẻ cùng con cái nhiều hơn, không nên so sánh con mình với con người khác, đừng để con mình trở thành nạn nhân của con người khác. Đấy là những bài học về phẩm chất mà các em rút ra được từ nhiều phía, qua đó bồi dưỡng xây đắp mạch tâm hồn, hình thành dòng chảy nhân cách và phát triển chiều sâu cá tính. Sự thấu cảm đó cũng được điện ảnh hóa thông qua bộ phim do hai em Ngô Yến Xuân và Lý Hà Thảo Vy (học lớp 10A6) thực hiện. Theo cô Nguyễn Thị Như Trang, nhóm Điện ảnh có nhiều học sinh đăng ký tham gia. Điều đó cũng không có gì khó hiểu khi môn nghệ thuật này luôn đem lại những cảm quan nghệ thuật lung linh cho con người và cuộc sống. Thông qua chuyên đề, các nhân vật đã bước ra từ trang sách để đến với màn ảnh rộng qua bàn tay phù phép của các nhà quay phim, đạo diễn, diễn viên nghiệp dư nhưng không hề thiếu sự đam mê và lửa nhiệt tình. Các em lần đầu tiên chạm ngõ với điện ảnh, được hòa mình vào không khí của phim trường dù chỉ là góc công viên nhỏ hay ngôi nhà mượn tạm của ai đó... Trong khi đó, cô Phan Kim Thoa đánh giá: “Sau 80 ngày làm việc với 6 mảng của 5 nhóm, cả thầy và trò đã đi qua nhiều trải nghiệm khi vào vai nhà nghiên cứu, nhà sáng tạo để có 130 sản phẩm phục vụ việc học với nhiều cung bậc cảm xúc. Đó cũng chính là thời gian ghi lại nhiều bài học sâu sắc, kỷ niệm đẹp để có thêm khoảng cách gần gũi giữa thầy và trò, giúp các em ứng dụng nhiều thành quả của công nghệ thông tin”.
Một tác phẩm được giới thiệu trong buổi báo cáo chuyên đề
Theo cô Thoa, trên chặng đường thành công đó có không ít khó khăn mà học sinh gặp phải khi ứng dụng công nghệ thông tin, giáo viên khó nắm bắt được hết thái độ học tập của các em khi học online trong mùa dịch bệnh, những rủi ro trong an ninh mạng luôn rình rập. Một vài tiết học bị hacker xâm nhập gây khó khăn cho giáo viên và học sinh. Thời gian là nguồn quỹ vô hạn nhưng bao giờ cũng thiếu khi thực hiện với cả khối theo nhiều mảng, nhiều nhóm để làm ra nhiều sản phẩm vừa ý nhất. Cũng từ chuyên đề này, bài học rút ra là cần có sự hỗ trợ và phối hợp nhịp nhàng giữa phụ huynh và giáo viên, giữa cha mẹ với con cái, giữa thế hệ đi trước và thế hệ tiếp nối. Có như vậy cuộc cách mạng về chuyển đổi số trong giáo dục nói chung và dạy học môn văn nói riêng theo định hướng phát triển năng lực mới về đích mỹ mãn.
“Chúng tôi luôn trăn trở về việc dạy học môn văn sao cho có thể vừa đáp ứng được yêu cầu kiểm tra, đánh giá định kỳ của bộ môn, vừa tạo sức hấp dẫn để truyền cảm hứng học tập và tình yêu văn học cho học sinh. Chuyên đề “Dạy học ngữ văn theo định hướng phát triển năng lực kết hợp chuyển đổi số” sẽ giúp các em phát triển năng lực, ứng dụng công nghệ thông tin và kết hợp chuyển đổi số. Đặc biệt tăng cường ứng dụng các thành tựu khoa học của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 trong dạy học”, cô Lê Thị Hoài Thanh chia sẻ.
Bài, ảnh: Phan Ngọc Quang