Rút kinh nghiệm từ mùa tuyển sinh lớp 10 công lập năm 2023 khi hàng ngàn học sinh trúng tuyển nhưng không nhập học khiến nhiều trường THPT, đặc biệt là các trường vùng ven, ngoại thành tuyển không đủ chỉ tiêu, năm nay Sở GD-ĐT TP.HCM đề ra nhiều giải pháp từ tăng chỉ tiêu cho đến “siết” đăng ký nguyện vọng.
Học sinh lớp 9 trên địa bàn TP.HCM tham quan trường THPT trước khi đặt nguyện vọng lớp 10 công lập năm 2024
Thế nhưng, theo các trường THPT, chừng đó giải pháp là chưa đủ nếu như không có sự thay đổi đồng bộ về tư duy đăng ký nguyện vọng của phụ huynh, học sinh cũng như hiệu suất đào tạo từ phía các trường THCS.
Đăng ký nguyện vọng… phòng hờ
Năm học 2023-2024, kết thúc giai đoạn nộp hồ sơ nhập học lớp 10, Trường THPT Nguyễn Văn Tăng (TP.Thủ Đức) còn tới hơn 200 học sinh không đăng ký nhập học. Những học sinh này trúng tuyển vào trường qua nguyện vọng 3. Cô Nguyễn Hoàng Diễm Ly (Hiệu trưởng nhà trường) cho biết, thực trạng này kéo dài trong suốt nhiều năm qua tại trường. Có những học sinh từ huyện Củ Chi, Q.12, Q.Tân Bình cũng đăng ký nguyện vọng vào trường, đến khi trúng tuyển do xa xôi quá nên bỏ, không theo học. “Còn tình trạng học sinh đăng ký nguyện vọng theo kiểu phòng hờ, tức là chỉ đăng ký cho có ở các nguyện vọng 2, 3, đảm bảo rằng đăng ký sẽ trúng tuyển mà chưa thực sự chú trọng đến khoảng cách di chuyển từ nhà đến trường để có thể theo học được. Nhiều phụ huynh, học sinh khi đăng ký vào trường cũng chưa thực sự quan tâm tìm hiểu về môi trường giáo dục của trường. Tất cả những điều này khiến nhà trường liên tục thiếu hụt chỉ tiêu trong nhiều năm qua, dù danh sách học sinh trúng tuyển được giao về là luôn đầy đủ”, cô Ly chia sẻ.
Tương tự, từ thực trạng nhiều năm liên tục tuyển không đủ chỉ tiêu lớp 10, thầy Hoàng Công Phú (Phó Hiệu trưởng Trường THPT Vĩnh Lộc B, huyện Bình Chánh) cho rằng, nguyên nhân đến từ nhiều phía. Trong đó, tình trạng học sinh lớp 9 đăng ký nguyện vọng, nhất là nguyện vọng 3 mà ko cân nhắc đến khả năng thực tế theo học tại trường đó hết 3 năm THPT hay không là điều gây ảnh hưởng lớn nhất đến việc các em trúng tuyển mà không nộp hồ sơ. Cha mẹ học sinh lớp 9 ở các vùng ngoại thành chưa có nhiều kiến thức đầy đủ về các trường THPT, vì thế thông thường sẽ giao phó cho giáo viên chủ nhiệm, nhà trường đăng ký nguyện vọng cho con mình. “Còn tình trạng các trường THCS chịu áp lực về hiệu suất đào tạo với Phòng GD-ĐT, nhất là tỷ lệ trúng tuyển vào lớp 10 công lập. Do vậy, ở nhiều trường THCS, giáo viên chủ nhiệm tổ chức hướng dẫn cho học sinh đăng ký… cho có ở các nguyện vọng 2, 3, để tăng khả năng trúng tuyển vào lớp 10 công lập mà có thể các trường đó khoảng cách từ nhà đến trường không phù hợp”, thầy Phú cho biết thêm.
Tăng chỉ tiêu và còn phải làm gì nữa?
Rút kinh nghiệm từ mùa tuyển sinh lớp 10 công lập năm học 2023-2024, năm nay để khắc phục tình trạng học sinh trúng tuyển nhưng không nộp hồ sơ nhập học, khiến trường THPT công lập không tuyển đủ chỉ tiêu, Sở GD-ĐT TP.HCM đã xây dựng nhiều giải pháp khắc phục như: Tuyển sinh vào lớp 10 công lập qua 2 đợt, đợt 2 là tuyển bổ sung theo thực tế nộp hồ sơ nhập học của các trường…
Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM Nguyễn Văn Hiếu cho biết, năm nay sở sẽ có tính toán phương án nhằm tuyển sinh đủ chỉ tiêu ở những trường thiếu nhiều chỉ tiêu. Trong đó, sở sẽ tính toán lại số chỉ tiêu giao cho các trường THPT thiếu nhiều chỉ tiêu mọi năm theo hướng tăng chỉ tiêu. Ngoài tăng chỉ tiêu, sở cũng tính đến việc có thể hạ điểm chuẩn ở các trường khu vực này, để học sinh trên địa bàn được học các trường gần nhà. “Trong đợt tuyển bổ sung lớp 10 công lập đợt 2, sở cũng sẽ có tính toán đến phương án đề nghị hội đồng tuyển sinh của trường xem xét, ưu tiên khi xét tuyển đợt bổ sung cho những học sinh sinh sống trên địa bàn, để các em có điều kiện được học tập ở trường gần nhà”, ông Hiếu chia sẻ.
Tuy nhiên, theo thầy Hoàng Công Phú, để khắc phục việc học sinh trúng tuyển nhưng không nộp hồ sơ nhập học, khiến trường công dư chỗ học do tuyển không đủ chỉ tiêu mà nhiều học sinh lại không được học, thì ngoài các biện pháp được Sở GD-ĐT áp dụng trong mùa tuyển sinh năm nay, cần có thêm các giải pháp đồng bộ từ nhiều phía. Trong đó, cần làm quyết liệt hơn nữa việc Phòng GD-ĐT không gây áp lực các trường THCS với hiệu suất đào tạo, tỷ lệ trúng tuyển lớp 10 công lập. Không chỉ thể hiện trên văn bản mà phải làm cho tư tưởng này đi sâu vào thực tiễn.
Việc phân luồng học sinh sau THCS phải khách quan, đúng thực chất, ngoài việc tổ chức thông tin, tư vấn và chuẩn bị vào lớp 10 công lập thì việc phát triển hệ thống các trường nghề, nâng cao chất lượng các trường nghề, các đơn vị giáo dục nghề nghiệp cũng phải tham gia vào việc tổ chức tư vấn, thông tin cho phụ huynh, học sinh lớp 9 để góp phần cho công tác phân luồng tốt hơn nữa. Trong khâu tư vấn nguyện vọng lớp 10 công lập, trường THCS phải khách quan, hướng dẫn cho học sinh và gia đình chọn nguyện vọng hợp lý nhất, không vì chỉ tiêu, không vì tỷ lệ trúng tuyển, tránh việc đăng ký cho hết 3 nguyện vọng. Đặc biệt, việc tạo điều kiện cho học sinh ngoại thành cần phải được xem xét nghiêm túc. Học sinh ngoại thành thường có đặc điểm là gia đình lao động phổ thông, có nhiều gia đình rất khó khăn cả về kinh tế lẫn việc đầu tư và chăm sóc việc học cho con, từ đó dẫn đến học sinh gặp rất nhiều thiệt thòi khi bước vào kỳ thi tuyển lớp 10 công lập hàng năm. Ví dụ, học sinh trên địa bàn huyện Bình Chánh rất khó có thể cạnh tranh với học sinh các quận khác. Do vậy, khi đăng ký nguyện vọng vào Trường THPT Vĩnh Lộc B thì đại đa số học sinh trên địa bàn lại không thể chọi lại với những học sinh địa phương khác đăng ký vào. Trong khi đó, nhiều học sinh địa phương khác đăng ký nguyện vọng vào trường, trúng tuyển nhưng lại không nhập học. “Chúng ta cần một cơ chế đặc biệt dành cho các trường ngoại thành và học sinh ở ngoại thành trong kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 công lập, ví dụ như điểm cộng, điểm ưu tiên, chỉ tiêu...”, thầy Phú nhấn mạnh.
Hiệu trưởng một trường THCS trên địa bàn TP.Thủ Đức cho rằng, điều quan trọng nhất để học sinh đăng ký 3 nguyện vọng được thực chất đó là thay đổi tư duy xếp hạng trường THCS dựa trên tỷ lệ học sinh trúng tuyển vào lớp 10 công lập. “Phòng GD-ĐT dù không áp chỉ tiêu học sinh các trường THCS phải trúng tuyển vào lớp 10 công lập, song việc công bố tỷ lệ trúng tuyển vào lớp 10 của các trường THCS trên địa bàn cũng là một trong những điều vô tình gây áp lực cho mỗi nhà trường, giáo viên chủ nhiệm lớp 9. Các trường sẽ so dò, đối chiếu với nhau, tự hiểu ngầm với nhau rằng trường nào có tỷ lệ học sinh trúng tuyển lớp 10 công lập cao thì trường đó chất lượng, hiệu suất đào tạo tốt”, vị hiệu trưởng nói.
Bài, ảnh: Đỗ Yến