Trong khi ở Pháp, các hoạt động trong trường học như hoạt động thể chất 30 phút nối tiếp nhau nhằm chống lại lối sống ít vận động từ bậc tiểu học trở đi, để khôi phục vốn sức khỏe cho trẻ em và tạo điều kiện thuận lợi cho việc học tập, các nước khác đã chứng kiến một mức độ hoạt động thể chất tăng đều đặn ở thanh thiếu niên từ 11 đến 15 tuổi.
Trượt tuyết là môn thể thao dành cho thanh thiếu niên Phần Lan ở trường. Ảnh: GettyImages
Ở Phần Lan, từ năm 2002 đến năm 2018, tỷ lệ thanh niên đạt tối thiểu 60 phút hoạt động thể chất mỗi ngày đã tăng từ 18% lên 35% ở nam và từ 12% lên 29% ở nữ trong cùng khoảng thời gian.
Phần Lan đã áp dụng những biện pháp nào trong các trường học để hướng dẫn học sinh hướng tới một lối sống năng động và giáo dục các em thông qua các hoạt động thể chất và thể thao một cách thành công? Đối với Bộ Giáo dục và Văn hóa Phần Lan, việc tăng mức độ hoạt động thể chất là cách giúp trẻ em và thanh thiếu niên được tiếp cận với sức khỏe và hạnh phúc.
Mối liên hệ giữa hoạt động thể chất và phát triển học tập
Chúng ta có thể thấy các chính sách quốc gia khuyến khích hoạt động thể chất ở các trường tiểu học và trung học cơ sở. Vì vậy, Phần Lan đã triển khai chương trình “Niềm vui chuyển động” vào năm 2017 tại các trung tâm mầm non (nhà trẻ, nhà trẻ cho trẻ từ 0 đến 6 tuổi). Đây là chương trình nhằm củng cố việc thực hành hoạt động thể chất hàng ngày ở trẻ nhỏ.
Bởi vì mối liên hệ giữa hoạt động thể chất và sự phát triển các điều kiện tiên quyết cần thiết cho việc học tập nói chung đã được nhấn mạnh trong một số cuộc khảo sát ở Phần Lan. Do đó, đất nước này rất coi trọng mối quan hệ giữa hoạt động thể chất và phát triển học tập (kỹ năng vận động tinh, khả năng tập trung, ghi nhớ…).
Trẻ em có khả năng đi lại và từ 0 đến 5 tuổi phải hoạt động thể chất ít nhất 180 phút mỗi ngày. Báo cáo “Thẻ báo cáo của Phần Lan về Hoạt động thể chất cho trẻ em và thanh thiếu niên” (2018) chỉ ra rằng khoảng 59% trẻ nhỏ dưới 6 tuổi đạt được 180 phút khuyến nghị này.
Ở các trường tiểu học và trung học, “Các trường học Phần Lan đang chuyển động!” được thực hiện theo nghị định của năm 2012 của Bộ Giáo dục Phần Lan. Bộ Giáo dục khuyến khích trẻ chuyển động tích cực (đi xe đạp, đi bộ), học sinh phải dành ít thời gian ngồi trên bàn học mỗi ngày hơn, các em có nhiều giờ giải lao trong lớp và có nhiều giờ ra chơi hơn: cứ 45 phút học ở trường tiểu học, 15 phút nghỉ giải lao được thiết kế như những khoảnh khắc tích cực trong đó trẻ phải “chuyển động”.
Ở bậc tiểu học, học sinh phải có 60 phút hoạt động thể chất mỗi ngày và thiết lập theo dõi dữ liệu sức khỏe trên ứng dụng di động. Tính đến tháng 5 năm 2018, 88% trường tiểu học (2.096 trường) đã tham gia ứng dụng Move!
Chúng ta có thể thấy rằng Phần Lan dành một vị trí lớn cho giáo dục thể chất trong thời khóa biểu của học sinh. Trên thực tế, môn học này được coi là một trong 5 môn học chính trong chương trình tiểu học và trung học, và chiếm một phần ba tổng số khóa học (sau tiếng Phần Lan, văn học và toán học).
Ở hầu hết các trường tiểu học, học sinh có tối thiểu hai tiết thể dục, mỗi tiết 45 phút mỗi tuần, hoặc 90 phút mỗi tuần. Bởi vì họ phải cung cấp một khối lượng giờ giáo dục thể chất nhất định trong ba phần tạo nên nền giáo dục cơ bản ở Phần Lan: đối với các lớp 1-2 (7-8 tuổi), khối lượng là 152 giờ giáo dục thể chất hàng năm; đối với năm 3-6 (9-12 tuổi), thời lượng là 342 giờ; cuối cùng đối với các lớp 7-9 (13-15 tuổi), đó là 266 giờ.
Hơn nữa, trong những năm từ lớp 7 đến lớp 9, các bài học thể dục được cung cấp như một lựa chọn, do đó một số học sinh có thể học tới 6 bài học thể dục mỗi tuần. Nói chung, “lựa chọn giáo dục thể chất” 36 giờ và việc giảng dạy có thể được tổ chức theo nhiều cách khác nhau.
Ở trường trung học Phần Lan, trong ba năm, môn giáo dục thể chất là bắt buộc, kéo dài 36 giờ trong năm theo nhiều cách khác nhau. Ngoài ra còn có khả năng cho học sinh chọn “các bài học thể dục tự nguyện”.
Thúc đẩy sự sáng tạo và hạnh phúc của học sinh
Phần Lan trao quyền tự do giáo dục tuyệt vời cho các cơ sở (tự tuyển dụng giáo viên) và giáo viên thể dục (những người được tự do lập kế hoạch cho các hoạt động mà họ muốn đáp ứng chương trình giảng dạy quốc gia): không có thanh tra quốc gia mà thực hiện các cuộc khảo sát ngẫu nhiên trong các trường học.
Dựa trên mối quan hệ lâu dài và bền chặt của người Phần Lan với rừng và thiên nhiên, họ cung cấp các bài học dựa trên các hoạt động thường tập trung vào ngoài trời và thiên nhiên tùy theo mùa: trượt tuyết xuyên quốc gia, trượt băng, đi bộ kiểu Bắc Âu. Chỉ có bơi lội là phải có lịch trình ở “xứ sở nghìn hồ”.
Ở Kovoula (Phần Lan) vào năm 2016, học sinh lại lên xe đạp để trở về nhà. Ảnh: GettyImages
Cuối cùng, việc đào tạo giáo viên thể dục tương lai hướng tới tham vọng củng cố lối sống của các thế hệ học sinh tương lai bằng cách thúc đẩy trải nghiệm tích cực, khả năng sáng tạo và hạnh phúc của học sinh. Chúng tôi đã quan sát các giáo viên và sinh viên tại Khoa Khoa học Thể thao và Sức khỏe ở thành phố Jyväskylä, nơi duy nhất đào tạo giáo viên thể dục tương lai, và nhận thấy rằng kiến thức được truyền tới học sinh và các kỹ năng chuyên môn đã góp phần nâng cao thiết kế giảng dạy dựa trên việc thực hành một cách vui vẻ hơn là về việc học các kỹ thuật cụ thể.
Mục tiêu của giáo viên thể dục Phần Lan là mỗi học sinh tìm ra cách làm, cách thành công của riêng mình và các em cảm thấy vui vẻ, hạnh phúc trong giờ học. Ví dụ, để rê bóng trong bóng rổ, học sinh sẽ không sao chép một kỹ thuật cấp cao hoặc sao chép kỹ thuật của học sinh khác hoặc giáo viên. Họ sẽ tìm cách riêng để tiến về phía mục tiêu bằng cách rê bóng. Một giáo viên tại khoa, giải thích cho chúng tôi vấn đề đào tạo quan trọng này:
“Tôi sử dụng rất nhiều màu sắc, con số, xúc xắc… tôi muốn học sinh có tính tích cực, sáng tạo, cởi mở. Tôi tin rằng khi chúng ta càng nhiệt tình thì học sinh càng muốn vận động, cố gắng và trở thành một phần trong bài học của mình”.
Do đó, việc phát triển tính tự chủ và sáng tạo của học sinh là những nguyên tắc trọng tâm của chương trình giáo dục thể chất chính thức. Vị trí quan trọng của giáo dục thể chất trong thời khóa biểu của học sinh, tầm quan trọng của sức khỏe và sự sáng tạo trong các bài học của bộ môn, những cải cách chính trị theo hướng hoạt động thể chất đều có bản chất là củng cố lối sống của học sinh, hướng dẫn các em trong xây dựng mối quan hệ tích cực và thuận lợi với việc thực hành các hoạt động thể chất.
Cuộc bầu cử Quốc hội gồm 200 đại biểu Phần Lan vào tháng 4 năm 2023 tiếp tục hướng các cuộc tranh luận về trẻ em, thanh thiếu niên và hoạt động thể chất, sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống. Các cuộc thảo luận hiện nay của Phần Lan quan tâm đến việc tăng thời gian của các bài học giáo dục thể chất có thể kéo dài từ 90 phút lên 135 phút.n
Thủy Phạm
(Theo TheConversation)