Robot xã hội - robot có thể nói chuyện, bắt chước và phản ứng với cảm xúc của con người đã được đưa vào các lớp học trên khắp thế giới. Các nhà nghiên cứu đã sử dụng robot để đọc truyện cho học sinh mầm non ở Singapore, giúp trẻ 12 tuổi ở Iran học tiếng Anh, cải thiện khả năng viết chữ ở trẻ nhỏ ở Thụy Sĩ và dạy học sinh mắc chứng tự kỷ ở Anh giữ khoảng cách vật lý thích hợp khi tương tác xã hội…
Học sinh nói chuyện với robot “Pepper” như một người bạn
Một số chuyên gia tin rằng những robot này có thể trở nên “phổ biến như giấy, bảng trắng và máy tính bảng” trong trường học.
Vì robot xã hội có cơ thể nên con người phản ứng với chúng khác với cách chúng ta phản ứng với màn hình máy tính. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng trẻ nhỏ đôi khi chấp nhận robot xã hội như những người bạn đồng trang lứa.
Để hiểu robot có thể ảnh hưởng như thế nào đến việc giảng dạy, nghiên cứu sinh Raisa Gray và tôi đã giới thiệu một robot hình người cao 4 feet có tên là “Pepper” vào một trường tiểu học và trung học công lập ở Mỹ. Nghiên cứu của chúng tôi đã tiết lộ nhiều vấn đề với thế hệ robot xã hội hiện nay, khiến cho việc robot xã hội khó có thể sớm điều hành các lớp học.
Chưa sẵn sàng cho thời điểm quan trọng
Phần lớn nghiên cứu về robot trong trường học được thực hiện theo những cách rất hạn chế. Trẻ em và robot không được phép tự do tương tác với nhau nếu không có sự hỗ trợ hoặc can thiệp của các nhà nghiên cứu. Chỉ có một số nghiên cứu đã sử dụng robot trong môi trường lớp học ngoài đời thực.
Ngoài ra, các nhà nghiên cứu robot thường sử dụng kỹ thuật “Phù thủy xứ Oz” trong môi trường lớp học. Điều đó có nghĩa là một người đang điều khiển robot từ xa, tạo ấn tượng rằng robot thực sự có thể nói chuyện với con người.
Kỹ năng xã hội hạn chế
Robot cần sự yên tĩnh. Bất kỳ loại tiếng ồn xung quanh nào như tiếng chuông chuyển lớp, thông báo qua loa hoặc các cuộc trò chuyện khác, đều có thể làm gián đoạn khả năng theo dõi cuộc trò chuyện của robot. Đây là một trong những vấn đề lớn đối với việc tích hợp robot vào trường học.
Việc các lập trình viên tạo ra các hệ thống phần mềm và phần cứng có thể đạt được những gì con người làm một cách vô thức là điều vô cùng khó khăn.
Ngoài ra, trừ khi sử dụng mã vạch hoặc thiết bị nhận dạng khác, các robot xã hội ngày nay không thể nhận ra các cá nhân. Điều này khiến robot khó có thể có những tương tác xã hội thực tế. Phần mềm nhận dạng khuôn mặt khó sử dụng trong một căn phòng có nhiều người di chuyển, thay đổi và cũng đặt ra những câu hỏi nghiêm túc về đạo đức trong việc giữ an toàn cho thông tin cá nhân của học sinh.
Đối thoại được lập trình sẵn
Để robot hoạt động, học sinh của chúng tôi phải nắm vững các hướng dẫn đi kèm với robot. Một số học sinh nhanh chóng nhận ra rằng robot chỉ có thể đáp ứng một số hoạt động cơ bản nhất định.
Ví dụ như trong một vài tình huống Pepper có thể trả lời “Bạn bao nhiêu tuổi?” nhưng không phải “Năm nay bạn bao nhiêu tuổi?”. Những học sinh khác tiếp tục cố gắng tương tác với robot như thể nó là một con người và rất thất vọng với những phản ứng không giống con người của nó.
Trong tương lai robot sẽ phổ biến tại các lớp học trên thế giới
Khi robot không trả lời được câu hỏi hoặc trả lời sai cách, học sinh sẽ nhận ra rằng robot không thực sự hiểu họ và cuộc đối thoại của robot đã được lập trình sẵn.
Không thể di chuyển xung quanh lớp học một cách dễ dàng
Những học sinh đã xem video YouTube về những chú chó robot chạy và nhảy có thể thất vọng khi nhận ra rằng hầu hết các robot xã hội không thể di chuyển quanh lớp học một cách dễ dàng. Các giáo viên trong nghiên cứu của chúng tôi rất thất vọng vì Pepper không thể mang cà phê cho họ.
Những vấn đề này không chỉ giới hạn ở môi trường học đường. Robot dịch vụ tại một số cơ sở chăm sóc sức khỏe đã được lập trình để cung cấp thuốc, nhưng điều này đòi hỏi phải có các cảm biến và lập trình đặc biệt. Và trong khi các cửa hàng và nhà hàng đang thử nghiệm robot giao hàng và dọn dẹp, khi một cửa hàng tạp hóa ở Scotland cố gắng sử dụng Pepper để tương tác với khách hàng, robot này đã bị sa thải sau một tuần.
Robot xã hội có thể dạy trẻ em những gì
Mặc dù các robot xã hội hiện đang được sử dụng trong trường học còn phức tạp và hạn chế về chức năng nhưng chúng vẫn có thể mang lại những trải nghiệm học tập hữu ích. Học sinh có thể sử dụng chúng để tìm hiểu thêm về robot, trí tuệ nhân tạo và sự phức tạp trong hành vi thực tế của con người.
Việc giải quyết những hạn chế của robot giúp học sinh có cái nhìn sâu sắc thực sự về bản chất phức tạp trong tương tác xã hội của con người. Cơ hội thực hành với robot xã hội cho học sinh thấy việc lập trình cho robot bắt chước hành vi của con người khó khăn như thế nào.
Robot xã hội cũng có thể cung cấp cho học sinh những cơ hội học tập quan trọng về trí tuệ nhân tạo. Tại Nhật Bản, Pepper đang được sử dụng để giới thiệu cho học sinh về AI sáng tạo. Học sinh có thể liên kết ChatGPT với sự hiện diện thực tế của Pepper để xem AI cải thiện khả năng giao tiếp của Pepper đến mức nào và liệu điều đó có khiến nó trở nên sống động hơn hay không.
Khi AI trở thành một phần quan trọng hơn trong công việc và cuộc sống của chúng ta, các nhà giáo dục cần chuẩn bị cho học sinh tư duy chín chắn về ý nghĩa của việc sống và làm việc với các cỗ máy.
Thủy Phạm (Theo TheConversation)