Để Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 bậc THPT thực hiện hiệu quả, công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh phải được làm “tròn vai” hơn nữa ngay từ bậc THCS.
Khi được tư vấn hướng nghiệp bài bản, học sinh sẽ chọn được ngành nghề đúng năng lực và sở thích
Giúp học sinh nhìn nhận đúng năng lực
Trong câu chuyện chọn tổ hợp môn lựa chọn ở nhóm môn học lựa chọn ở lớp 10, cô Bùi Minh Tâm (Hiệu trưởng Trường THPT Lương Thế Vinh, Q.1, TP.HCM) cho rằng quan trọng nhất là học sinh phải nhìn nhận đúng được năng lực của bản thân để chọn tổ hợp môn học lựa chọn phù hợp. Hạn chế thấp nhất trường hợp chuyển đổi nguyện vọng trong quá trình học tập ảnh hưởng đến việc học và tâm lý, ngành nghề lựa chọn sau này của học sinh.
Để giúp phụ huynh và học sinh nhận diện được điều này, cô Tâm cho hay, nhà trường đã tổ chức nhiều hoạt động tư vấn cho phụ huynh, học sinh. Ngoài việc được nhà trường tư vấn, giáo viên cũng tổ chức tư vấn thêm cho phụ huynh, giải đáp những thắc mắc của phụ huynh và học sinh khi lựa chọn nguyện vọng. “Thắc mắc lớn nhất của phụ huynh hiện nay là làm thế nào giúp con họ biết được bản thân phù hợp với ngành nghề nào, có tố chất ở lĩnh vực nào khi chọn tổ hợp môn lựa chọn. Muốn xác định được điều này, phụ huynh cần nhìn lại quá trình con học tập ở bậc THCS, xem con có thiên hướng đối với những môn học nào, có tố chất ở ngành nghề nào. Bên cạnh việc đánh giá này, thông qua các trắc nghiệm bổ sung do nhà trường tổ chức cũng hỗ trợ để phụ huynh biết thêm về năng lực, thiên hướng ngành nghề của con mình”, cô Tâm chia sẻ.
Đánh giá vai trò quan trọng của công tác tư vấn trong năm học này trước những thay đổi của Chương trình GDPT 2018, Trường THPT Trần Khai Nguyên (Q.5, TP.HCM) đã triển khai nhiều hoạt động tư vấn cho phụ huynh và học sinh đầu cấp, giúp phụ huynh và học sinh hiểu về chương trình, lựa chọn đúng tổ hợp môn học phù hợp. Thầy Ngô Hùng Cường (Phó Hiệu trưởng Trường THPT Trần Khai Nguyên) thông tin, trong năm học này, trước khi tuyển sinh, nhà trường đã tổ chức khảo sát nhu cầu, nguyện vọng của học sinh ở nhiều trường THCS để nắm bắt nguyện vọng học tập theo các tổ hợp môn học lựa chọn. Song song đó, nhà trường còn làm khảo sát với học sinh lớp 10 đang học tại trường về nhu cầu này. “Kết quả khảo sát, đa phần học sinh lớp 9 mong muốn học khối xã hội. Tuy nhiên, với học sinh lớp 10 đang học tại trường thì có nguyện vọng ngược lại, thiên về khối khoa học tự nhiên nhiều hơn. Như vậy, có nghĩa là học sinh lớp 9 chưa thực sự hiểu đúng về việc mình thích lĩnh vực nào, mong muốn theo đuổi ngành nghề nào để có lựa chọn phù hợp nhất”, thầy Cường nhìn nhận.
Cạnh đó, thầy Cường cũng cho hay, trong quá trình tư vấn, nhà trường phổ biến để phụ huynh, học sinh nắm rõ về Chương trình GDPT 2018, giải đáp những thắc mắc của phụ huynh, học sinh xoay quanh chương trình cũng như vai trò, ý nghĩa của chương trình để có cái nhìn tổng thể, bao quát, hỗ trợ học sinh chọn được tổ hợp phù hợp. Với riêng học sinh, thông qua tư vấn và trắc nghiệm tâm lý nghề nghiệp, chương trình tư vấn hướng sâu vào việc giúp các em khám phá được sở thích nghề nghiệp, năng lực bản thân để có lựa chọn đúng đắn. “Chọn đúng tổ hợp môn học lựa chọn phù hợp với năng lực, sở thích ngành nghề được xem là bước sàng lọc đầu tiên và quan trọng nhất trong hành trình 3 năm THPT của học sinh. Bởi khác với quan điểm “tích hợp” ở bậc học dưới, bậc THPT trong Chương trình GDPT 2018 được xây dựng theo hướng phân hóa và gần với định hướng nghề nghiệp. Việc chọn tổ hợp môn học phù hợp từ lớp 10 thực sự là một thử thách lớn với cả phụ huynh và học sinh. Nếu chọn đúng, học sinh sẽ có những trải nghiệm tuyệt vời, có động lực học tập để thực hiện ước mơ của mình”, thầy Cường chia sẻ.
Hướng nghiệp cần có chiều sâu từ bậc THCS
Chương trình GDPT 2018 xác định, bậc THPT là giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp, tiếp nối từ bậc tiểu học, THCS là giai đoạn giáo dục cơ bản. Thông qua việc chọn các môn học lựa chọn ngay từ lớp 10 theo tố chất và mong muốn nghề nghiệp, học sinh sẽ khám phá được năng lực bản thân, định hướng đúng đắn các ngành nghề sau này. Với ý nghĩa này, theo nhiều giáo viên, để có thể làm “tròn vai” giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp ở bậc THPT thì ngay từ bậc THCS, học sinh cần được trải nghiệm, xác định đúng năng lực bản thân, có kiến thức về các ngành nghề trong xã hội để biết mình có thiên hướng ngành nghề nào. Điều này đồng nghĩa với việc công tác hướng nghiệp ở bậc THCS phải có chiều sâu và hiệu quả hơn nữa. “Khi tư vấn cho học sinh lớp 10 chọn tổ hợp môn học, nhiều em không biết bản thân thích gì, có em nói thích cả tự nhiên, xã hội… Trong khi đó, phụ huynh lại cho rằng con mình còn quá nhỏ để phải đặt lên “bàn cân” lựa chọn ngành nghề. Đây là cái khó trong công tác tư vấn hướng nghiệp của các trường THPT hiện nay khi tư vấn cho phụ huynh, học sinh lớp 10 chọn đúng tổ hợp môn học lựa chọn trong năm học mới”, hiệu trưởng một trường THPT trên địa bàn Q.Gò Vấp (TP.HCM) chia sẻ.
Theo nhiều giáo viên, để Chương trình giáo dục phổ thông 2018 bậc THPT thực hiện hiệu quả, công tác tư vấn hướng nghiệp ở bậc THCS phải có chiều sâu
Hiệu trưởng này khẳng định, những khó khăn trên sẽ trở thành rào cản để thực hiện hiệu quả Chương trình GDPT 2018 ở bậc THPT. Vì vậy, vị này cho rằng công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh THCS những năm tới đây cần phải thực hiện sâu hơn nữa, thực chất hơn nữa để học sinh chủ động trong việc lựa chọn tổ hợp, ngành nghề ở bậc THPT, không lúng túng như hiện nay.
Chung nhận định, ông Trần Nguyên Thục (Hiệu trưởng Trường TC Kinh tế - Kỹ thuật Q.12, TP.HCM) nhìn nhận, để giai đoạn định hướng nghề nghiệp trong Chương trình GDPT 2018 thực sự hiệu quả thì sau THCS, học sinh phải được trang bị các kiến thức nền tảng, cơ bản về ngành nghề, hiểu và biết được năng lực của bản thân để các em quyết định tiếp tục học THPT hay chủ động rẽ sang các hướng học khác. “Đây là thách thức lớn của công tác hướng nghiệp học sinh THCS hiện nay. Bởi, tuy công tác hướng nghiệp hiện đã được các trường THCS thực hiện khá tốt, song với Chương trình GDPT 2018 thì công tác này cần thực hiện có chiều sâu và hiệu quả hơn nữa”, ông Thục nhấn mạnh.
Bài, ảnh: Yến Hoa