Khi chúng tôi hỏi, động lực nào giúp em vượt lên hoàn cảnh khó khăn của gia đình để được đi học và học giỏi? Em Liêng Jrang Kim Chi (dân tộc Kơ Ho - Cill, học sinh lớp 10A3 Trường THCS-THPT Đạ Sar, huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng) tự tin trả lời: “Em phải học giỏi để không nghèo như bố mẹ”…
Liêng Jrang Kim Chi (phải) học nhóm cùng các bạn
Mơ ước đổi đời
Nhiều năm trước, học sinh dân tộc thiểu số (DTTS) ở các vùng có điều kiện kinh tế, xã hội khó khăn của tỉnh Lâm Đồng nói chung và tại xã Đạ Sar (xã DTTS) nói riêng thường bỏ học giữa chừng vì gia đình các em quá khó khăn. Đa số học sinh DTTS chỉ học tới bậc THCS rồi nghỉ ở nhà để cùng bố mẹ lên rẫy trồng trọt hay đi làm thuê kiếm sống… Những năm gần đây, chính quyền cùng ngành GD-ĐT và các đoàn thể ở địa phương đã nỗ lực vận động nên tình trạng học sinh DTTS nghỉ học đã hạn chế. Tuy nhiên, ở các xã DTTS, việc học sinh học lên THPT rồi vào CĐ, ĐH cứ giảm dần đều. Trường hợp của em Liêng Jrang Kim Chi (ở thôn 4, xã Đạ Sar) thì khác - nhà đông nhân khẩu (5 người), bố bị bệnh nặng mất sức lao động, kinh tế rất khó khăn, nhưng em được gia đình quan tâm cho đi học đến cùng. Tuy nhiên, điều chính yếu là Kim Chi sớm có ý thức lấy việc học (em học rất giỏi - PV) để sau này vươn lên thoát khỏi cuộc sống quẩn quanh nghèo khó như đời bố mẹ là động lực mạnh mẽ nhất! Dù ít chữ và bao năm bị “đè nặng” trong nghèo khó - một mình nuôi chồng, chăm sóc đàn con - nhưng bà Liêng Jrang K’Thơ (mẹ của Kim Chi) đã nói một câu rất thấm thía: “Gia đình tôi rất khó khăn, phải đi làm thuê làm mướn để cố gắng cho con ăn học. Tôi nghĩ có cái chữ trong đầu, sau này con cái sẽ đỡ khổ cái thân như vợ chồng tôi bây giờ”.
Trong học tập, Liêng Jrang Kim Chi thường xung phong trả lời tại lớp
Đi dạo một vòng căn nhà cấp 4 nhỏ thó nằm lọt thỏm giữa vườn cà phê, chúng tôi thấy trong vườn nhà có vài con vịt, gà, lợn nheo nhóc; trong nhà, tài sản chẳng có gì đáng giá. Bao năm qua, mẹ và chị gái của Kim Chi (đã nghỉ học) phải chạy vạy làm mướn cũng chỉ kiếm đủ tiền cho cả nhà no cái bụng, thuốc thang cho bố, đắp đổi từng ngày để nuôi Kim Chi và em trai ăn học. Dường như Kim Chi thấu hiểu mọi chuyện trong gia đình nên em tự dặn mình phải cố gắng học thật giỏi để không phụ tình thương của bố mẹ và sự hy sinh của chị gái. Em diễn đạt suy nghĩ này qua ánh mắt to, sáng ngân ngấn nước: “Mẹ bảo giờ chỉ còn trông chờ vào việc học của em và em trai thôi…”.
Niềm tự hào của buôn làng, nhà trường
Dù vừa đi học vừa phụ giúp gia đình (Kim Chi không có thời gian để học thêm và vui chơi như các bạn - PV), nhưng nhờ sáng dạ và chịu khó, liên tục 4 năm học ở bậc THCS, Kim Chi đều đứng đầu lớp và đạt danh hiệu học sinh giỏi của trường. Kim Chi học giỏi đều các môn, trong đó em học giỏi nhất môn lịch sử. Năm học 2018-2019 vừa qua, Kim Chi đại diện Trường THCS-THPT Đạ Sar tham dự kỳ thi học sinh giỏi môn lịch sử, đã đoạt giải nhất cấp huyện và giải khuyến khích cấp tỉnh, là học sinh duy nhất mang về niềm vui lớn cho thầy và trò ngôi trường có hơn 90% con em người DTTS bản địa theo học. Giải thích vì sao chọn môn lịch sử để thi học sinh giỏi, Kim Chi chia sẻ: “Em yêu thích môn lịch sử vì muốn tìm hiểu sâu hơn về cội nguồn, truyền thống dân tộc Việt Nam, lịch sử nước nhà và các nước trên thế giới. Theo em, đây là kiến thức rất quý giúp em hiểu biết về xã hội, về thế giới, để sau này có điều kiện tìm kiếm việc làm dễ dàng hơn”. Có thể nói kết quả học tập của Kim Chi đã tạo niềm cảm hứng, động viên phong trào thi đua học tập trong học sinh ở ngôi trường vùng DTTS còn nhiều khó khăn này. “Kim Chi là một học sinh rất ngoan, học rất giỏi. Em là tấm gương sáng, niềm tự hào của nhà trường”, cô Liêng Jrang K’Đir (giáo viên chủ nhiệm lớp 10A3 của Kim Chi) nói. Ngoài tấm gương để bạn bè trong trường vượt khó noi theo học tập tốt, Kim Chi còn là niềm tự hào của bản làng, cộng đồng người DTTS - nơi gia đình em sinh sống, gắn bó bao năm qua. Không chỉ lo cho riêng mình, Kim Chi còn tích cực giúp đỡ những bạn học yếu, tham gia xây dựng phong trào “đôi bạn cùng tiến” do Đoàn trường phát động. Những học sinh được Kim Chi giúp đỡ đều nỗ lực học tập và tiến bộ rõ rệt, được Ban Giám hiệu và Đoàn trường đánh giá rất cao.
Liêng Jrang Kim Chi hướng dẫn em trai làm bài tập tại nhà
Về nhà, sau khi giúp bố mẹ thu hoạch cà phê, chăn nuôi…, Kim Chi tranh thủ học bài và chỉ dạy, kiểm tra bài để giúp em trai (đang học lớp 6) tiến bộ. Bà Liêng Jrang K’Thơ lúc chia tay chúng tôi, tự hào nói: “Gia đình tôi giờ rất vui vì hai chị em Kim Chi đều học giỏi cả đấy!”. Còn Kim Chi, khi trao đổi với chúng tôi, em hứa: “Em sẽ cố gắng để học tập tốt hơn nữa”. Nhìn vào đôi mắt em, chúng tôi thấy ẩn chứa trong đó sự quyết tâm vượt khó để một ngày không xa, từ mái trường Đạ Sar còn nhiều khó khăn sẽ xuất hiện một trí thức trẻ mang về niềm tự hào cho cả cộng đồng người Kơ Ho - Cil.
Bài, ảnh: Thanh Dương Hồng